17 września wchodzi w życie zmiana, która znosi obowiązek posiadania skierowania do części poradni specjalistycznych. Pacjenci będą mogli zarejestrować się bez wcześniejszej wizyty u lekarza rodzinnego.
#### Od 17 września: mniej skierowań do specjalistów w AOS
Zgodnie z informacjami branżowymi, od 17 września rozszerzona zostanie lista świadczeń ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS), do których pacjenci nie będą potrzebowali skierowania. Oznacza to, że pierwszy kontakt ze specjalistą w wybranych poradniach będzie możliwy bez wizyty u lekarza POZ. To zmiana systemowa, która ma odciążyć lekarzy rodzinnych i skrócić ścieżkę pacjenta do świadczeń specjalistycznych.
Na moment przygotowania niniejszego opracowania media branżowe informują o zniesieniu skierowań dla określonych specjalności, ale pełny, ostateczny zakres należy weryfikować w opublikowanym akcie wykonawczym oraz w komunikatach NFZ. Kluczowe są: rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu AOS oraz interpretacje oddziałów wojewódzkich NFZ.
Źródło branżowe: Rynek Zdrowia (artykuł sygnalizujący zmiany i datę wejścia w życie).
#### Jakie specjalizacje obejmuje zmiana – co wiemy, a czego jeszcze nie
Artykuł źródłowy informuje o zniesieniu skierowań dla „tych specjalistów”, jednak szczegółowa lista nie jest w nim w pełni przytoczona. Z praktyki legislacyjnej wynika, że katalog ten bywa wymieniony enumeratywnie w rozporządzeniu i może ulegać korektom między zapowiedzią a publikacją w Dzienniku Ustaw.
Zalecamy:
– sprawdzenie finalnej treści rozporządzenia, załączników i ewentualnych obwieszczeń MZ;
– weryfikację komunikatów Centrali NFZ oraz oddziałów wojewódzkich (interpretacje do rozliczeń, raportowania i list oczekujących);
– potwierdzenie w systemie SZOI/SNRL, czy pojawiły się nowe kody/oznaczenia dla porad udzielanych bez skierowania lub dodatkowe pola sprawozdawcze.
Do czasu publikacji i oficjalnej wykładni nie rekomendujemy publikowania w materiałach dla pacjentów „sztywnych” list specjalności. Komunikujmy zmianę ostrożnie i precyzyjnie, odsyłając do zweryfikowanych źródeł.
#### Wpływ na organizację ruchu pacjentów i rejestrację
Zniesienie skierowań do części poradni niemal na pewno przełoży się na:
– wzrost liczby zgłoszeń do rejestracji (telefonicznej, stacjonarnej i online);
– większą liczbę pierwszorazowych wizyt w AOS, co zmieni strukturę harmonogramów;
– potrzebę wdrożenia szybkiego triage’u administracyjno-medycznego na etapie rejestracji, aby właściwie klasyfikować „przypadek pilny” i „stabilny” oraz wyznaczać realne terminy.
Rejestracja nie będzie weryfikowała skierowania dla wskazanych specjalności, ale nadal musi:
– potwierdzić uprawnienia do świadczeń (eWUŚ lub oświadczenie);
– zebrać minimalny wywiad administracyjny i przekazać pacjentowi wymagania dot. dokumentacji medycznej (np. wcześniejsze wyniki badań);
– poinformować o zasadach realizacji badań dodatkowych (zlecenia nadal wystawia lekarz).
#### Listy oczekujących, priorytety i triage – co się nie zmienia
Zniesienie skierowania nie znosi obowiązku prowadzenia list oczekujących zgodnie z przepisami. Kluczowe zasady pozostają:
– klasyfikacja na „przypadek pilny” lub „stabilny” zgodnie z oświadczeniem pacjenta i oceną personelu;
– zachowanie chronologii wpisów i transparentności terminów;
– prowadzenie i archiwizacja wymaganej dokumentacji (w tym podstawy wpisu „bez skierowania”, jeśli takie pole funkcjonuje w Państwa HIS).
Rekomendujemy przegląd procedur triage’u i aktualizację formularzy rejestracyjnych o ścieżkę dla wizyt bez skierowania.
#### Diagnostyka i badania dodatkowe – skierowania nadal potrzebne?
Zniesienie skierowania dotyczy dostępu do porady specjalistycznej. Nie oznacza automatycznego zniesienia wymogów dotyczących zlecania badań. Zasadą systemową pozostaje, że:
– to lekarz prowadzący (POZ lub specjalista) wystawia zlecenia na badania finansowane przez NFZ;
– niektóre świadczenia (np. wybrane badania obrazowe o wysokim koszcie) mają odrębne kryteria uprawnień i dokumentowania wskazań medycznych.
W komunikacji dla pacjentów warto jasno rozdzielić „wejście do poradni bez skierowania” od „dostępu do diagnostyki na koszt NFZ”.
#### Aspekty prawne i rozliczeniowe z NFZ po zniesieniu skierowań
Dla zespołów rozliczeń i IT/HIS kluczowe będą:
– prawidłowe oznaczenie porady w dokumentacji EDM i w raportach do NFZ jako udzielonej „bez skierowania” (zgodnie z nową specyfikacją/importem, jeśli NFZ przewidzi takie pola lub kody);
– brak wymogu gromadzenia e-skierowania w rejestracji dla objętych zmianą specjalności, przy jednoczesnym zachowaniu pełnej ścieżki dowodowej (kto, kiedy, na jakiej podstawie został wpisany na listę);
– dostosowanie słowników, słowników kolejek i formularzy w HIS, a także walidacji w interfejsach (SNRL, e-Rejestracja), aby nie blokowały wpisu bez numeru e-skierowania.
Warto przygotować krótką notę prawną wewnątrz organizacji z powołaniem na podstawę prawną (Dz.U., data wejścia w życie, paragrafy) oraz wskazaniem osoby odpowiedzialnej za interpretację i kontakt z oddziałem NFZ.
#### Dlaczego to ważne dla placówek
– Popyt i przepustowość: spodziewany jest skokowy wzrost zapotrzebowania na wizyty pierwszorazowe w wybranych poradniach. Bez przygotowania może to wydłużyć kolejki i obniżyć satysfakcję pacjentów.
– Harmonogramy i koszty: konieczne będzie przeplanowanie grafików lekarzy, potencjalne dyżury popołudniowe, a także przegląd kosztów jednostkowych i limitów ryczałtów/świadczeń.
– Kontrakty i rozliczenia: większa liczba porad może wymagać aneksów do umów z NFZ oraz wzmocnienia kontroli jakości sprawozdań (uniknięcie odrzuceń z powodu braków formalnych).
– Ryzyko reputacyjne: dezorientacja pacjentów (co wymaga, a co nie wymaga skierowania) może generować skargi. Jasna komunikacja i spójne procedury obniżają ryzyko.
– Ciągłość opieki: skrócenie ścieżki dostępu do AOS to szansa na szybszą diagnostykę, ale wymaga dobrej integracji z POZ oraz sprawnego planu badań kontrolnych.
#### Co zrobić teraz (checklista)
– Zweryfikować podstawę prawną
– Sprawdź opublikowane rozporządzenie MZ i komunikaty NFZ dotyczące listy specjalności bez skierowania oraz daty wejścia w życie.
– Uzyskaj pisemną interpretację/stanowisko oddziału NFZ w zakresie raportowania i list oczekujących.
– Zaktualizować systemy i procedury
– Zgłoś do dostawcy HIS potrzebę włączenia trybu „bez skierowania” i dostosowania walidacji.
– Zaktualizuj instrukcje rejestracji, triage’u i prowadzenia list oczekujących.
– Zmodyfikuj formularze online/e-rejestracji (usunięcie wymogu numeru e-skierowania dla objętych poradni).
– Przeorganizować harmonogramy
– Zwiększ pulę terminów pierwszorazowych w okresie przejściowym (min. 4–8 tygodni po starcie).
– Rozważ wydłużenie godzin pracy lub dodatkowe sesje w szczycie popytu.
– Przeszkolić personel
– Krótki briefing dla rejestracji i call center: lista specjalności, komunikaty dla pacjenta, zasady kwalifikacji pilne/stabilne.
– Szkolenie dla lekarzy i pielęgniarek: dokumentowanie wizyty bez skierowania, zlecanie diagnostyki, kierowanie do dalszej opieki.
– Uporządkować komunikację zewnętrzną
– Opublikuj na stronie www i w mediach społecznościowych czytelną informację o zmianach (bez wskazywania niezweryfikowanych list).
– Przygotuj FAQ: „co bez skierowania”, „co nadal wymaga skierowania”, „jakie dokumenty przynieść”.
– Zabezpieczyć rozliczenia i jakość danych
– Uruchom weryfikację wewnętrzną raportów do NFZ w pierwszych tygodniach po zmianie.
– Monitoruj odrzucenia i szybko koryguj nieprawidłowości.
– Monitorować popyt i KPI
– Śledź średni czas oczekiwania, no-show, obłożenie grafików oraz satysfakcję pacjentów.
– Przygotuj miesięczny raport dla zarządu z rekomendacją korekt dostępności.
– Współpraca z POZ
– Uzgodnij lokalne ścieżki przekazywania pacjentów między POZ i AOS, w tym szybkie ścieżki dla stanów pilnych.
– Ustal zasady przekazywania informacji zwrotnej do POZ po wizycie specjalistycznej.
#### Komunikacja dla pacjentów i współpraca z POZ
Warto przygotować jednolity, prosty komunikat pacjencki: które poradnie (po weryfikacji prawnej) przyjmują bez skierowania, jakie dane i dokumenty należy mieć przy sobie, jakie są zasady zlecania badań oraz jak klasyfikujemy pilność. Współpraca z lekarzami POZ w zakresie wymiany informacji (EDM, EDM-HL7/fHIR, P1) ograniczy duplikację świadczeń i poprawi ciągłość leczenia.
Dla POZ zmiana to mniejsze obciążenie „technicznymi” wizytami po skierowanie, ale równocześnie potrzeba ścisłego ustalania ról: co realizuje POZ, a co specjalista, aby nie powstały luki w opiece.
#### Zarządzanie ryzykiem i zasobami
– Zarządzanie kolejką: rozważ rezerwację części slotów dla przypadków pilnych, aby nie zostały „wypchnięte” przez duży napływ pacjentów stabilnych.
– Kadry: zaplanuj rezerwowe godziny lekarzy i personelu pomocniczego, rozważ krótkoterminowe kontrakty uzupełniające.
– Teleporady: tam gdzie to klinicznie uzasadnione, wykorzystuj teleporady do wstępnej kwalifikacji i kontroli, aby utrzymać przepustowość poradni.
#### O czym pamiętać w rozliczeniach i dokumentacji
– Brak skierowania nie zwalnia z obowiązku pełnego opisu porady i wskazań medycznych w EDM.
– Jeżeli NFZ wprowadzi oznaczenia dla „wizyt bez skierowania”, należy je stosować konsekwentnie; brak takich oznaczeń – opisz podstawę w dokumentacji wewnętrznej.
– Dla pacjentów zapisanych na listę przed wejściem zmian: nie usuwaj dotychczasowych wpisów ani skierowań; stosuj zasady przejściowe zgodnie z wytycznymi NFZ (po publikacji).
#### Podsumowanie
Od 17 września pacjenci uzyskają prostszy dostęp do wybranych specjalistów bez skierowania, co skraca ścieżkę i odciąża lekarzy rodzinnych. Dla placówek to moment, który wymaga sprawnej adaptacji – od walidacji podstaw prawnych, przez modyfikację systemów i procedur, po aktywną komunikację i zarządzanie przepustowością. Ponieważ pełny wykaz specjalności objętych zmianą należy potwierdzić w opublikowanym rozporządzeniu i komunikatach NFZ, rekomendujemy ostrożną komunikację i działanie w oparciu o finalne akty prawne.
Źródło: Rynek Zdrowia – 17 września znikają skierowania do tych specjalistów. Wizyta u lekarza rodzinnego niepotrzebna (link w materiale).