Nawet 5 lat więzienia i 5 tys. zł grzywny – takie kary przewiduje projekt nowelizacji Kodeksu karnego i Kodeksu wykroczeń, przyjęty przez Radę Ministrów. Zmiany mają wzmocnić ochronę prawną nie tylko funkcjonariuszy publicznych, ale też medyków oraz osób ratujących innych.
#### Nowelizacja Kodeksu karnego i Kodeksu wykroczeń – skuteczniejsza ochrona przed przemocą
Rządowy projekt zakłada podniesienie sankcji i rozszerzenie ochrony przed przemocą wobec osób wykonujących zadania publiczne oraz tych, które podejmują działania ratunkowe. Wprost wskazano funkcjonariuszy publicznych (m.in. policjantów, strażaków, strażników miejskich) oraz personel medyczny, w tym ratowników medycznych, a także lekarzy i pielęgniarki. Ochroną mają zostać objęci również ratownicy górscy i wodni oraz obywatele, którzy – narażając własne życie – reagują na przemoc lub ratują ofiary wypadków. Według komunikatu rządowego, projekt przewiduje ostrzejsze konsekwencje za przemoc i agresję wobec tych grup.
Warto podkreślić, że to na razie projekt zaakceptowany przez Radę Ministrów. Aby przepisy zaczęły obowiązywać, konieczne są dalsze etapy procesu legislacyjnego (Sejm, Senat, podpis Prezydenta i ogłoszenie). Do czasu publikacji ostatecznego brzmienia ustawy, część szczegółów może ulec zmianie.
#### Wyższe kary: do 5 lat więzienia i 5 tys. zł grzywny – co to oznacza w praktyce
Z informacji rządowych wynika, że katalog kar ma zostać zaostrzony: do 5 lat pozbawienia wolności oraz do 5 tys. zł grzywny za określone czyny związane z przemocą wobec chronionych osób. Zwiększenie sankcji ma działać prewencyjnie i sygnalizować „zero tolerancji” dla agresji wobec osób pełniących służbę lub ratujących innych. W praktyce może to usprawnić egzekwowanie prawa, a także ułatwić organom ścigania i prokuraturze adekwatną kwalifikację czynów.
Nie znamy jeszcze wszystkich szczegółów: komunikat nie precyzuje, które dokładnie typy czynów (np. naruszenie nietykalności, znieważenie, groźby) i w jakich konfiguracjach zostaną objęte nowymi sankcjami, ani jakie będą zasady ścigania. Menedżerowie ochrony zdrowia powinni śledzić finalny tekst ustawy, ponieważ konkretne rozwiązania będą miały bezpośredni wpływ na wewnętrzne procedury postępowania z incydentami przemocy.
#### Kto skorzysta z rozszerzonej ochrony prawnej: funkcjonariusze publiczni, ratownicy medyczni, personel medyczny i obywatele niosący pomoc
Projekt akcentuje ochronę:
– funkcjonariuszy publicznych: policjantów, strażaków, strażników miejskich,
– ratowników medycznych,
– personelu medycznego: lekarzy, pielęgniarek,
– ratowników górskich i wodnych,
– obywateli, którzy podejmują interwencję, reagując na przemoc lub ratując ofiary wypadków.
Dla podmiotów leczniczych kluczowe jest to, że oprócz zespołów ratownictwa medycznego wzmiankowano także lekarzy i pielęgniarki. Oznacza to planowane systemowe wzmocnienie ochrony w sytuacjach, w których personel mierzy się z agresją słowną i fizyczną w gabinetach, na SOR, izbach przyjęć, oddziałach czy w POZ/AOS. Zakres i warunki stosowania przepisów będą jednak wynikały z ostatecznego brzmienia ustawy.
#### Ochrona przed przemocą a zarządzanie bezpieczeństwem w placówce medycznej
Zaostrzenie sankcji to ważny sygnał, ale skuteczność ochrony zależy także od dobrego zarządzania ryzykiem przemocy w placówce. To obejmuje wyraźne standardy „zero tolerancji” dla agresji, sprawne ścieżki zgłaszania incydentów, deeskalację, współpracę z ochroną i policją, a także wsparcie psychologiczne dla zespołów po zdarzeniach. Nowe przepisy mogą ułatwić dochodzenie odpowiedzialności sprawców i zwiększyć skłonność personelu do oficjalnego zgłaszania incydentów – o ile placówka zapewni jasne procedury dowodowe (notatki służbowe, zabezpieczenie zapisu monitoringu zgodnie z prawem, świadkowie) i wsparcie prawne.
Niezbędne będą przeglądy procedur m.in. na SOR, w poradniach nocnej i świątecznej opieki oraz tam, gdzie ryzyko napięć jest większe (długi czas oczekiwania, spory o uprawnienia do świadczeń, nietrzeźwość, kryzysy psychiczne). Warto także ujednolicić polityki w podmiotach z wieloma lokalizacjami.
#### Dlaczego to ważne dla placówek
– Ochrona personelu: Agresja wobec medyków rośnie w wielu krajach. Surowsze przepisy mogą działać odstraszająco i – przy właściwym wdrożeniu – realnie poprawić bezpieczeństwo pracy.
– Jakość i ciągłość świadczeń: Mniej incydentów to mniej przerw w udzielaniu świadczeń, mniejsza absencja chorobowa po zdarzeniach i niższe ryzyko rotacji kadr.
– Ryzyko prawne i wizerunkowe: Jasne standardy antyprzemocowe i ich egzekwowanie ograniczają eskalacje, skargi i krytykę publiczną związaną z bezpieczeństwem w placówce.
– Ekonomia i ubezpieczenia: Spadek liczby incydentów to potencjalnie niższe koszty ochrony, szkód i roszczeń. Ubezpieczyciele zwracają uwagę na polityki bezpieczeństwa i zarządzania ryzykiem.
– Kultura organizacyjna: Konsekwentna polityka „zero tolerancji” wspiera dobrostan zespołów, przeciwdziała wypaleniu i poprawia zaangażowanie.
#### Co zrobić teraz (checklista)
– Monitoruj legislację:
– Wyznacz osobę odpowiedzialną za śledzenie przebiegu prac nad nowelizacją KK i KW oraz za aktualizację procedur po publikacji ustawy.
– Przegląd polityk antyprzemocowych:
– Zweryfikuj regulaminy porządkowe, politykę „zero tolerancji”, instrukcje dla SOR/izby przyjęć/POZ/AOS i standardy współpracy z ochroną.
– Procedury zgłaszania i dokumentowania incydentów:
– Uprość ścieżki raportowania; zapewnij wzory notatek; określ, kto zabezpiecza dowody (monitoring, zdjęcia obrażeń, listy świadków) zgodnie z RODO i przepisami o monitoringu.
– Szkolenia z deeskalacji i prawa:
– Zaplanuj cykliczne szkolenia dla personelu (komunikacja w konflikcie, rozpoznawanie sygnałów agresji, bezpieczne wezwanie wsparcia, podstawy odpowiedzialności karnej sprawców).
– Oznakowanie i komunikacja:
– Umieść czytelne informacje dla pacjentów i odwiedzających o zakazie agresji oraz o odpowiedzialności karnej (z aktualizacją po wejściu w życie nowych przepisów).
– Audyt bezpieczeństwa fizycznego:
– Oceń rozmieszczenie kamer, przycisków antynapadowych, punktów interwencyjnych; przeanalizuj strefowanie dostępu i ergonomię miejsc wysokiego ryzyka.
– Współpraca z policją i ochroną:
– Ustal lokalne kontakty, procedury szybkiego wezwania wsparcia, zasady przekazywania materiału dowodowego i ochrony danych.
– Wsparcie po incydencie:
– Zapewnij dostęp do konsultacji psychologicznych, debriefingów oraz pomocy prawnej dla pracowników poszkodowanych.
– Analiza danych i prewencja:
– Wprowadź rejestr incydentów, przeglądaj je kwartalnie; identyfikuj wzorce (czas, miejsce, typ sprawcy) i wdrażaj środki zapobiegawcze.
– Spójność kontraktów i polityk:
– Zweryfikuj umowy z firmami ochroniarskimi i usługodawcami pod kątem standardów reakcji oraz zgodności z nowymi przepisami po ich wejściu w życie.
#### Ochrona personelu medycznego i ratowników medycznych – praktyczne implikacje
Z perspektywy kierownictwa placówki kluczowe będzie przygotowanie zespołów na bardziej zdecydowane korzystanie z instrumentów prawnych: szybsze zgłoszenia na policję, aktywne zabezpieczanie dowodów i wsparcie pracownika w roli pokrzywdzonego. Jednocześnie należy utrzymać nacisk na pierwszą linię prewencji – kompetencje deeskalacyjne i organizacyjne (np. logiczny system informacji o czasie oczekiwania, jasne zasady odwiedzin, procedury dla pacjentów w kryzysie). Surowsze kary nie zastąpią tych elementów, ale mogą je wzmocnić.
Warto też przejrzeć procedury dotyczące pacjentów w szczególnej sytuacji (zaburzenia psychiczne, delirium, demencja), gdzie agresja może wynikać ze stanu zdrowia. Polityka powinna łączyć bezpieczeństwo personelu z zasadami etyki i praw pacjenta, a działania siłowe stosować proporcjonalnie i ostatecznie.
#### Obywatele niosący pomoc – konsekwencje dla polityk CSR i edukacji
Nowelizacja obejmuje także osoby, które – jako świadkowie – reagują na przemoc lub ratują ofiary wypadków. To ważny sygnał dla programów edukacyjnych placówek (np. kursy pierwszej pomocy dla społeczności lokalnej): komunikując o wzmocnionej ochronie, można zachęcać do udzielania pomocy, jednocześnie podkreślając zasady bezpiecznej interwencji i wzywania służb. Placówki mogą uwzględnić te treści w działaniach profilaktycznych i komunikacji publicznej.
#### Ryzyka i obszary wymagające doprecyzowania
Ponieważ źródło jest komunikatem ogólnym, nie znamy jeszcze:
– pełnego katalogu czynów objętych podwyższonymi sankcjami,
– szczegółów dotyczących trybu ścigania i kwalifikacji prawnych,
– precyzyjnych definicji zakresu podmiotowego (np. w jakich sytuacjach obywatel „niosący pomoc” korzysta z ochrony).
Z tego względu rekomendowane jest przygotowanie się organizacyjnie już teraz, ale finalne decyzje co do brzmienia regulaminów i oznakowania w placówce podejmować po publikacji ustawy.
#### Komunikacja z personelem i pacjentami o ochronie przed przemocą
Skuteczność zmian zwiększy spójna komunikacja: krótkie, zrozumiałe zasady zachowania w placówce dla pacjentów i odwiedzających oraz stałe przypominanie personelowi o procedurach i uprawnieniach. Dobrą praktyką są:
– tablice informacyjne o zakazie agresji i skutkach prawnych,
– szybkie kanały wezwania wsparcia,
– przypominajki o sposobie sporządzania notatek po zdarzeniu,
– podsumowania kwartalne incydentów i działań naprawczych.
#### Współpraca międzyinstytucjonalna: policja, ratownictwo, samorząd
Ustalenie stałych punktów kontaktowych (komenda rejonowa, dyspozytornia, miejska strefa bezpieczeństwa) ułatwi szybką reakcję. Warto rozważyć robocze porozumienia określające czas reakcji, wymianę informacji, sposób zabezpieczania dowodów i wsparcie edukacyjne (np. wspólne szkolenia z deeskalacji i prawa).
#### Podsumowanie i źródło
Projekt nowelizacji Kodeksu karnego i Kodeksu wykroczeń to krok w kierunku skuteczniejszej ochrony przed przemocą wobec funkcjonariuszy publicznych, ratowników medycznych, personelu medycznego oraz obywateli ratujących innych. Dla menedżerów placówek medycznych to impuls do wzmocnienia polityk bezpieczeństwa, szkoleń i współpracy z organami ścigania. Ostateczny kształt przepisów poznamy po zakończeniu procesu legislacyjnego – do tego czasu warto przygotować organizację na szybkie wdrożenie zmian.
Źródło: https://www.gov.pl/web/zdrowie/skuteczniejsza-ochrona-przed-przemoca-dla-funkcjonariuszy-publicznych-ratownikow-medycznych-i-obywateli-niosacych-pomoc