Osoby dorosłe (18+) mogą kupić szczepionkę w aptece i skorzystać na miejscu z bezpłatnego wykonania szczepienia przez farmaceutę. Zmiana rozszerza dostęp do profilaktyki i będzie miała wymierne skutki organizacyjne dla placówek medycznych.
#### Co ogłosiło Ministerstwo Zdrowia: szczepić się w aptece przeciw 11 chorobom
Zgodnie z komunikatem Ministerstwa Zdrowia, od 25 sierpnia w aptekach ogólnodostępnych można zostać zaszczepionym przeciw 11 chorobom. W praktyce oznacza to nowy kanał realizacji szczepień – obok POZ, AOS i podmiotów wyspecjalizowanych. Na moment publikacji resort nie udostępnił w komunikacie pełnej specyfikacji wszystkich jednostek chorobowych objętych uprawnieniem w aptekach; w związku z tym należy opierać się na bieżących wytycznych i systematycznie weryfikować szczegóły w źródle.
Dla menedżerów placówek kluczowe jest, że farmaceuci – po spełnieniu wymogów formalnych wynikających z przepisów – mogą wykonywać szczepienia na miejscu w aptece. Rozszerza to podaż miejsc szczepień i zmienia ścieżki pacjentów, szczególnie w sezonach zwiększonego zainteresowania immunizacją.
Źródło: https://www.gov.pl/web/zdrowie/od-25-sierpnia-mozna-zaszczepic-sie-w-aptece-przeciw-11-chorobom
#### Kto może skorzystać: osoby po 18. roku życia i rola farmaceuty
Z nowej możliwości skorzystają osoby, które ukończyły 18. rok życia. Komunikat wskazuje na wykonanie szczepienia przez farmaceutę na miejscu w aptece. Szczegółowe zasady kwalifikacji do szczepienia i dokumentowania świadczenia wynikają z obowiązujących przepisów i standardów praktyki zawodowej – dlatego placówki medyczne powinny śledzić wyjaśnienia Ministerstwa Zdrowia, GIS oraz właściwych izb zawodowych (dla farmaceutów i lekarzy).
W praktyce, dla dorosłych pacjentów oznacza to krótszą ścieżkę dostępu do szczepień i możliwość realizacji ich poza tradycyjnymi punktami szczepień w placówkach medycznych.
#### Zakup szczepionki w aptece i bezpłatne zaszczepienie na miejscu
Resort podkreśla, że pacjent kupuje szczepionkę w aptece, natomiast samo zaszczepienie w aptece jest bezpłatne. To ważne rozróżnienie: bezpłatność dotyczy usługi wykonania iniekcji (świadczenia realizowanego przez farmaceutę), a nie kosztu produktu leczniczego. Warunki realizacji (w tym ewentualne refundacje określonych szczepionek dla wybranych grup) należy każdorazowo sprawdzać w aktualnych wykazach i obwieszczeniach – komunikat nie zawiera pełnego katalogu stawek ani zasięgu refundacji.
Konsekwencje dla placówek: część pacjentów, którzy dotąd przychodzili „tylko na szczepienie”, może przekierować się do aptek, zwłaszcza gdy motywacją jest wygoda, dostępność godzinowa lub brak konieczności oczekiwania na termin.
#### Przeciw jakim 11 chorobom można się zaszczepić w aptece – co wiemy
W komunikacie resortowym mowa jest o 11 chorobach, przeciw którym apteki mogą wykonywać szczepienia. Brak jest jednak szczegółowej listy w samym ogłoszeniu źródłowym podanym wyżej. Z tego względu:
– nie rekomendujemy opierania działań operacyjnych placówki na niezweryfikowanych listach krążących w mediach,
– należy sprawdzić akty prawne/wytyczne uzupełniające (komunikaty MZ, GIS, NFZ, rozporządzenia wykonawcze) oraz informacje w ZSMOPL/P1 w zakresie raportowania e-Karty Szczepień.
Do czasu publikacji pełnego wykazu najbezpieczniejszym podejściem jest traktowanie tej zmiany jako „ramowej” – poszerzającej wachlarz szczepień aptecznych, ale wymagającej doprecyzowania, co dokładnie jest dostępne w danym województwie/powiecie i w jakim trybie.
#### Konsekwencje dla placówek medycznych: popyt, ścieżki pacjenta, systemy
– Popyt i kanały: część popytu prewencyjnego przeniesie się do aptek. Placówki mogą odczuć spadek liczby prostych wizyt „tylko-szczepienie” i wzrost liczby konsultacji kwalifikacyjnych dla pacjentów z chorobami współistniejącymi lub w grupach szczególnego ryzyka, którzy nadal będą oczekiwać oceny lekarskiej.
– Ścieżka pacjenta: pacjenci mogą łączyć wizytę zakupową w aptece z wykonaniem szczepienia „od ręki”. Warto dostosować własne procesy (np. przypomnienia o szczepieniach) tak, by uwzględniały fakt możliwej realizacji w aptece.
– Systemy i dokumentacja: wykonanie szczepienia w aptece powinno być raportowane do centralnych rejestrów (np. e-Karty Szczepień w P1). Placówki powinny zweryfikować, czy ich EDM/ESK czyta te zdarzenia, aby uniknąć duplikacji zaproszeń i nieporozumień w kalendarzach profilaktycznych.
#### Dlaczego to ważne dla placówek
– Dostępność pacjentów: apteki zwiększą pokrycie populacyjne szczepieniami, co może przełożyć się na lepsze wyniki zdrowotne populacji, ale też zmianę struktury wizyt profilaktycznych w placówce.
– Przepływy przychodów: mniej prostych świadczeń iniekcyjnych w przychodni oznacza konieczność przeprojektowania portfela – większy nacisk na konsultacje kwalifikacyjne w przypadkach złożonych, szczepienia niestandardowe, opiekę koordynowaną, bilanse zdrowia, przeglądy terapii.
– Reputacja i komunikacja: pacjenci oczekują spójnych informacji. Placówka, która transparentnie komunikuje, gdzie najlepiej zrealizować dane szczepienie (u nas czy w aptece) i w jakiej sytuacji konieczna jest konsultacja lekarska, buduje zaufanie.
– Bezpieczeństwo i ciągłość opieki: poprawna integracja danych o szczepieniach wykonanych w aptece z dokumentacją medyczną pacjenta w placówce zapobiega lukom w historii szczepień i ułatwia podejmowanie decyzji klinicznych.
– Partnerstwa lokalne: nowa rola aptek tworzy pole do współpracy – od obustronnych kampanii informacyjnych po ścieżki odsyłania pacjentów (np. farmaceuta odsyła do lekarza w razie przeciwwskazań, lekarz informuje o możliwości szczepienia w aptece, gdy to wygodniejsze).
#### Ryzyka i odpowiedzialność: NOP, kwalifikacja, dokumentacja
– NOP (niepożądane odczyny poszczepienne): niezależnie od miejsca wykonania, NOP wymagają rozpoznania, zgłoszenia i – w razie potrzeby – leczenia. Placówki powinny być przygotowane na przyjęcie pacjenta z NOP wykonanym poza placówką oraz mieć aktualne procedury postępowania i raportowania.
– Kwalifikacja: zakres kwalifikacji i rola poszczególnych zawodów określają przepisy. W komunikacie nie ma szczegółów – menedżerowie powinni unikać założeń i czekać na szczegółowe wytyczne (np. które sytuacje bezwzględnie wymagają konsultacji lekarskiej).
– Dokumentacja: kluczowa jest kompletność historii szczepień. Zadbaj o to, by EDM pacjenta uwzględniała wpisy z apteki (po stronie systemów i procesów rejestracji/archiwizacji), a personel wiedział, jak weryfikować dane w IKP i P1.
– Komunikacja ryzyka: poinformuj pacjentów, kiedy powinni zgłosić się do lekarza (np. w przypadku objawów niepokojących po szczepieniu) i jak postępujemy w razie NOP.
#### Współpraca z aptekami: model partnerstwa, komunikacja, kierowanie pacjentów
– Ustal lokalne kontakty: zidentyfikuj apteki w okolicy, które wykonują szczepienia, i nawiąż roboczą komunikację (telefony służbowe, e-maile, osoby kontaktowe).
– Wypracuj obustronne ścieżki: apteka kieruje pacjentów wymagających kwalifikacji lekarskiej do placówki; placówka informuje pacjentów o możliwości zaszczepienia w aptece po zakupie szczepionki, jeśli to wygodniejsze.
– Spójne materiały informacyjne: uzgodnijcie przekaz (kiedy apteka szczepi bez skierowania, jakie przeciwwskazania wymagają konsultacji, gdzie zgłosić NOP). Unikniesz sprzecznych komunikatów dla pacjentów.
– Sezonowość: przed sezonem wzmożonych szczepień (np. jesienią) zaplanuj wspólne działania informacyjne i dostępność terminów – zmniejszysz kolejki i podniesiesz satysfakcję pacjentów.
#### Aspekty finansowe i organizacyjne w placówce
– Planowanie grafiku i obciążenia: zrewiduj harmonogramy pielęgniarek/położnych/lekarzy pod kątem potencjalnego spadku prostych iniekcji i wzrostu konsultacji złożonych.
– Portfel usług: rozważ rozszerzenie oferty o przeglądy lekowe, kwalifikacje do szczepień dla pacjentów z chorobami przewlekłymi, programy zarządzania ryzykiem zakażeń u pacjentów wysokiego ryzyka.
– Systemy IT: upewnij się, że EDM i moduły profilaktyczne pobierają i prezentują wpisy szczepień z centralnych rejestrów. Wprowadź alerty, by nie zapraszać ponownie zaszczepionych już pacjentów.
– Szkolenia personelu: zaktualizuj wiedzę zespołu rejestracji i personelu medycznego na temat nowej ścieżki „szczepionka w aptece + bezpłatne szczepienie przez farmaceutę”, aby sprawnie informować pacjentów.
– Polityka jakości i bezpieczeństwa: odśwież instrukcje dotyczące NOP, obserwacji po szczepieniu i pierwszej pomocy – również w kontekście pacjentów, którzy zgłoszą się po szczepieniu wykonanym poza placówką.
#### Co zrobić teraz (checklista)
– Zweryfikuj oficjalne wytyczne:
– Sprawdź bieżący komunikat MZ oraz akty wykonawcze dot. listy „11 chorób” i zasad realizacji.
– Monitoruj stanowiska GIS, NFZ i izb zawodowych.
– Zaktualizuj procedury i systemy:
– Upewnij się, że EDM/IKP integrują dane o szczepieniach wykonanych w aptekach (e-Karta Szczepień).
– Zaktualizuj procedury kwalifikacji i postępowania w NOP.
– Przeszkol personel:
– Rejestracja: jak informować pacjentów o opcji „szczepionka w aptece + bezpłatne zaszczepienie przez farmaceutę”.
– Zespół medyczny: kryteria kierowania do konsultacji lekarskiej i obsługa NOP.
– Nawiąż współpracę z aptekami:
– Lista aptek w okolicy, które szczepią; kontakt roboczy.
– Uzgodnione ścieżki odesłań (aptek→placówka, placówka→aptek).
– Dostosuj ofertę i komunikację:
– Przegląd portfela usług profilaktycznych i cenników (jeśli dotyczy).
– Materiały dla pacjentów: kiedy szczepić w aptece, a kiedy w placówce; jak udostępnić historię szczepień lekarzowi.
– Zaplanuj sezon:
– Prognoza popytu na jesień/zimę; rezerwacja terminów dla pacjentów z chorobami przewlekłymi.
– Kampania edukacyjna z akcentem na wskazania i bezpieczeństwo.
– Uporządkuj raportowanie i jakość:
– Przegląd procedur zgłaszania NOP.
– Audyt zgodności wpisów o szczepieniach w EDM z danymi z P1.
#### Podsumowanie i przypomnienie o źródle
Od 25 sierpnia apteki stały się dodatkowym miejscem, gdzie dorośli mogą kupić szczepionkę i skorzystać z bezpłatnego wykonania szczepienia przez farmaceutę. Zmiana zwiększa dostęp do profilaktyki, ale wymaga od placówek przeprojektowania procesów, komunikacji i integracji danych. Ponieważ komunikat nie zawiera pełnej listy „11 chorób” ani szczegółowych mechanizmów finansowania poszczególnych preparatów, rekomendujemy ostrożność i bieżącą weryfikację informacji w oficjalnych kanałach.
Źródło: Ministerstwo Zdrowia – „Od 25 sierpnia można zaszczepić się w aptece przeciw 11 chorobom”
https://www.gov.pl/web/zdrowie/od-25-sierpnia-mozna-zaszczepic-sie-w-aptece-przeciw-11-chorobom
Uwaga: jeśli Twoja placówka działa w kilku województwach, sprawdź regionalne interpretacje i organizację raportowania – praktyka wdrożeniowa może się różnić, mimo wspólnych ram prawnych.