Na podstawie aktualnych rekomendacji ekspertów krajowych i międzynarodowych Minister Zdrowia zapowiada zapewnienie bezpłatnych, zalecanych szczepień przeciw COVID-19 w sezonie 2025/2026. Poniżej najważniejsze implikacje dla managerów placówek medycznych, wraz z rekomendacjami operacyjnymi.
#### Kontekst komunikatu Ministra Zdrowia i ramy sezonu 2025/2026
Resort zdrowia poinformował o kontynuacji programu bezpłatnych, zalecanych szczepień przeciw COVID-19 w sezonie 2025/2026, opierając się na:
– rekomendacjach Zespołu ds. Szczepień Ochronnych z 27 sierpnia 2025 r.,
– Wytycznych Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych (PTEiLChZ) na rok 2025,
– zaleceniach WHO,
– rekomendacjach Grupy zadaniowej ds. sytuacji nadzwyczajnych (ETF) przy Europejskiej Agencji Leków (EMA).
Komunikat oznacza, że pacjenci będą mogli skorzystać z bezpłatnych szczepień – jednak szczegółowe zasady (lista preparatów, harmonogram, rozliczenia) tradycyjnie są doprecyzowywane w aktach wykonawczych i kolejnych informacjach MZ/NFZ. Na dziś należy planować zasoby i procesy pod sezon 2025/2026, zakładając aktualizację preparatów do wariantów rekomendowanych przez WHO/EMA.
#### Zakres komunikatu a brak pełnych danych operacyjnych
Na moment przygotowania niniejszego opracowania nie opublikowano pełnych szczegółów dotyczących:
– listy konkretnych preparatów (wariantów) i ich charakterystyk (ChPL),
– kryteriów kwalifikacji pacjentów i grup priorytetowych,
– trybu kierowania (np. e-skierowania) i wymogów raportowania,
– stawek finansowania oraz kodów rozliczeniowych NFZ,
– szczegółowego modelu dystrybucji i zamawiania szczepionek.
Z dotychczasowej praktyki można spodziewać się aktualizowanych, dopasowanych do krążących wariantów preparatów oraz kontynuacji bezpłatnego dostępu dla pacjentów. Należy jednak śledzić akty prawne i komunikaty, bo decyzje w tych obszarach mogą się różnić względem poprzednich sezonów.
#### Rekomendacje WHO/EMA i PTEiLChZ a dobór preparatów szczepień przeciw COVID-19
Zasada przewodnia pozostaje niezmienna: preparaty stosowane w sezonie 2025/2026 mają być zgodne z aktualną sytuacją epidemiologiczną i rekomendacjami WHO/EMA. PTEiLChZ co roku publikuje wytyczne krajowe, które porządkują:
– wskazania do szczepień (zwykle ze szczególnym naciskiem na osoby starsze, z chorobami przewlekłymi i personel ochrony zdrowia),
– odstępy czasowe względem poprzednich dawek/infekcji,
– przeciwwskazania i środki ostrożności.
Placówki powinny zaplanować kwalifikację w oparciu o te dokumenty, ale wdrażanie szczegółowych rozwiązań musi zaczekać na finalne brzmienie przepisów oraz charakterystyki produktowe. Każda placówka powinna upewnić się, że posiada aktualne procedury kwalifikacji i zgód, zgodne z ChPL i obowiązującymi wytycznymi klinicznymi.
#### Organizacja punktu szczepień przeciw COVID-19 w sezonie 2025/2026 – priorytety operacyjne
W praktyce zarządczej kluczowe będą:
– Zdolność do szybkiej skali: zabezpieczenie zasobów ludzkich (lekarze, pielęgniarki, położne, ratownicy i inni uprawnieni), powierzchni, logistyki oraz łańcucha chłodniczego zgodnie z ChPL.
– Procedury kwalifikacji i bezpieczeństwa: standaryzacja wywiadu, oceny przeciwwskazań, postępowania w razie reakcji niepożądanych, wraz z zestawem przeciwwstrząsowym w punkcie.
– Dokumentacja i raportowanie: przygotowanie do ewentualnych wymogów P1 (e-Karta Szczepień), wewnętrznych rejestrów i sprawozdawczości do NFZ/inspekcji sanitarnej.
– Zapobieganie stratom i kontrola jakości: rotacja zapasów, monitorowanie temperatur, rejestry otwarcia wielodawkowych fiolek (jeśli dotyczy), dokumentowanie strat zgodnie z wymogami.
– Komunikacja z pacjentem: jasne kanały rejestracji, informacje o kwalifikacji, wskazaniach i bezpieczeństwie.
#### Kwalifikacja do szczepień i personel uprawniony – aspekty formalne
Szczegółowy katalog zawodów uprawnionych do kwalifikowania i wykonywania szczepień może zostać doprecyzowany w przepisach sezonowych. Z perspektywy placówki:
– Zweryfikuj aktualne uprawnienia personelu oraz wymagane szkolenia/kursy.
– Zapewnij nadzór lekarza tam, gdzie wymagają tego przepisy i procedury medyczne.
– Ujednolić formularze kwalifikacji i zgód, w tym informacje o ryzyku i korzyściach, w oparciu o bieżące wytyczne.
Jeśli zostanie przywrócony mechanizm e-skierowań lub automatycznych uprawnień do szczepień, trzeba zaktualizować ścieżki rejestracyjne i instrukcje dla rejestracji.
#### Logistyka i łańcuch chłodniczy szczepionek przeciw COVID-19 – wymagania jakościowe
Różne preparaty mają odmienne wymagania przechowywania i ważności po otwarciu/wyjęciu z chłodni. Ponieważ lista produktów na sezon 2025/2026 nie została podana:
– Zaplanuj elastyczną pojemność chłodniczą i procedury monitorowania temperatur (z alarmowaniem odchyleń).
– Ustal harmonogramy dostaw minimalizujące ryzyko przeterminowania lub strat.
– Przygotuj etykietowanie i rejestry otwarcia fiolek, daty i godziny stabilności po rozmrożeniu/otwarciu – zgodnie z ChPL, gdy będzie znana.
#### Sprawozdawczość, rozliczenia i IT – przygotowanie systemowe
Szczegóły rozliczeń z NFZ i ewentualnych kodów świadczeń, a także obowiązki raportowe (P1, e-Karta Szczepień, e-skierowania) na sezon 2025/2026 nie zostały jeszcze w pełni opublikowane. Rekomendowane działania przygotowawcze:
– Audyt konfiguracji gabinet.gov.pl i systemów gabinetowych (HIS/EMR) pod kątem obsługi szczepień sezonowych.
– Aktualizacja słowników produktów, procedur i mapowania na kody rozliczeniowe, gdy zostaną ogłoszone.
– Procedura raportowania niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP) – przeszkolenie zespołu i gotowe formularze; przypomnienie o obowiązku zgłoszeń do inspekcji sanitarnej.
#### Bezpieczeństwo pacjentów i zarządzanie ryzykiem – standardy kliniczne i prawne
– Wyposaż punkt w zestaw przeciwwstrząsowy i opracuj ścieżkę postępowania w reakcjach ostrych, z symulacją scenariuszy.
– Zapewnij informowanie pacjentów o możliwych działaniach niepożądanych, w tym instrukcje, kiedy zgłosić się po pomoc.
– Zadbaj o zgodność RODO: minimalizacja danych, kontrola dostępu, rejestry udostępnień, polityka retencji dokumentacji medycznej.
– Przeprowadź przegląd ubezpieczeń OC pod kątem zakresu szczepień i ewentualnych ryzyk.
#### Komunikacja z pacjentami i budowanie zaufania do szczepień przeciw COVID-19
– Przygotuj krótkie, zrozumiałe treści o celach szczepień w sezonie 2025/2026, oparte na aktualnych rekomendacjach WHO/EMA/PTEiLChZ.
– Zadbaj o spójność przekazu w recepcji, call center, na stronie www i w mediach społecznościowych.
– Zaprojektuj proste ścieżki umawiania: telefon, online, ewentualnie bez skierowania – zgodnie z ogłoszonymi zasadami.
#### Dlaczego to ważne dla placówek
– Kontynuacja bezpłatnych, zalecanych szczepień przeciw COVID-19 oznacza spodziewany wzrost popytu w sezonie 2025/2026 – placówki przygotowane wcześniej szybciej zagospodarują potrzeby lokalnych społeczności.
– Aktualne szczepienia pozostają jednym z kluczowych narzędzi zmniejszania ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19 u pacjentów wysokiego ryzyka. Dla placówek to realna redukcja hospitalizacji i obciążenia zasobów w szczycie sezonu infekcyjnego.
– Dobrze zorganizowany punkt szczepień zwiększa zaufanie pacjentów i poprawia wizerunek placówki jako partnera odpowiedzialnej profilaktyki.
– Prawidłowe rozliczenia i raportowanie ograniczają ryzyka finansowe i prawne, a transparentność procesów ułatwia kontrole i audyty.
– Włączenie szczepień COVID-19 do szerszej oferty profilaktycznej (np. grypa, pneumokoki – zgodnie z kompetencjami i finansowaniem) wzmacnia portfel usług i dywersyfikuje strumienie przychodów.
#### Co zrobić teraz (checklista)
– Monitoruj prawo i komunikaty:
– Śledź stronę MZ i NFZ pod kątem listy preparatów, zasad kwalifikacji, finansowania i raportowania.
– Zaktualizuj wewnętrzne SOP po publikacji aktów wykonawczych.
– Przygotuj zespół:
– Zweryfikuj uprawnienia personelu do kwalifikacji i wykonywania szczepień; uzupełnij szkolenia.
– Zaplanuj grafiki i rezerwy kadrowe na szczyt sezonu.
– Zabezpiecz infrastrukturę i logistykę:
– Sprawdź chłodziarki, rejestratory temperatur, zasilanie awaryjne.
– Zaplanuj przestrzeń punktu szczepień (rejestracja, kwalifikacja, podanie, obserwacja).
– Uporządkuj dokumentację medyczną:
– Przygotuj wzory formularzy kwalifikacji, zgody, karty informacyjnej po szczepieniu.
– Ustal procedurę zgłaszania NOP i przeszkol zespół.
– Gotowość IT i rozliczenia:
– Przegląd ustawień gabinet.gov.pl oraz integracji HIS/EMR z P1.
– Opracuj ścieżkę wystawiania, raportowania i rozliczania świadczeń po publikacji kodów NFZ.
– Plan komunikacji z pacjentem:
– Przygotuj informacje na stronę www, infolinię i media społecznościowe.
– Ustal kanały rejestracji i przypominania (SMS/e-mail), uwzględniając zgodę RODO.
– Kontrola jakości i zgodności:
– Przeprowadź wewnętrzny audyt gotowości (sprzęt, SOP, personel).
– Zaplanuj monitorowanie wskaźników: liczba dawek, straty, czas obsługi, NOP.
#### Kluczowe wnioski dla managerów placówek w sezonie 2025/2026
– Bezpłatne, zalecane szczepienia przeciw COVID-19 będą kontynuowane – to szansa i odpowiedzialność placówek w zakresie organizacji i edukacji pacjentów.
– Brak pełnych danych szczegółowych wymaga elastyczności – przygotuj procesy i zasoby, a parametry (produkty, kody, harmonogramy) uzupełnij po publikacji oficjalnych informacji.
– Standardy jakości i bezpieczeństwa (ChPL, SOP, NOP, RODO) pozostają krytyczne dla zgodności i reputacji placówki.
– Spójna komunikacja i przyjazna ścieżka pacjenta zwiększą wykorzystanie dostępnych, bezpłatnych szczepień w grupach docelowych.
Źródło: https://www.gov.pl/web/zdrowie/komunikat-nr-38-ministra-zdrowia-w-sprawie-realizacji-szczepien-przeciw-covid-19-w-sezonie-20252027