Przepisy dotyczące Ukraińców zostały przedłużone, a mechanizmy ich stosowania – uszczelnione. Zmiany obejmują także kwestie zatrudniania i uprawnień lekarzy, co wymaga od placówek szybkiego przeglądu procedur i dokumentacji.
#### Przedłużenie przepisów dotyczących Ukraińców – co faktycznie wiadomo
Z opisu zmian wynika, że ustawodawca zdecydował o przedłużeniu obowiązywania kluczowych rozwiązań dotyczących pobytu, pracy i dostępu do świadczeń zdrowotnych dla obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z konfliktem zbrojnym. Chodzi o kontynuację zasad wywodzących się z tzw. specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy. Jednocześnie wprowadzono mechanizmy porządkujące i ograniczające nadużycia (uszczelnienie systemu).
Na moment przygotowania tego materiału w źródle nie przedstawiono kompletu dat, zakresów i wskaźników – nie ma więc podstaw do podawania szczegółowych terminów czy liczbowych szacunków. W praktyce dla managerów ważne jest, że:
– utrzymana zostaje szczególna ścieżka legalności pobytu i pracy dla obywateli Ukrainy objętych ustawą,
– zachowane mają być uprawnienia do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,
– przewidziano dodatkowe wymogi weryfikacyjne po stronie instytucji i podmiotów wykonujących działalność leczniczą.
#### System uszczelniony: weryfikacja uprawnień, rozliczenia i nadzór
„Uszczelnienie systemu” należy rozumieć jako zestaw rozwiązań technicznych, prawnych i organizacyjnych, które:
– precyzują sposób potwierdzania tożsamości i statusu uprawnienia do świadczeń (np. poprzez rejestry państwowe i elektroniczne potwierdzanie uprawnień w systemach typu eWUŚ),
– wzmacniają obowiązki raportowe oraz kontrolne po stronie placówek i płatnika (NFZ),
– ograniczają ryzyko wielokrotnego lub nieuprawnionego korzystania z uprawnień,
– porządkują zasady rozliczania świadczeń udzielonych osobom z uprawnieniami przyznanymi w trybie szczególnym.
Dla dyrektorów i kierowników podmiotów leczniczych oznacza to potrzebę:
– aktualizacji wewnętrznych procedur rejestracji pacjentów i weryfikacji uprawnień,
– doprecyzowania sposobu ewidencji i oznaczania świadczeń udzielanych osobom z Ukrainy w systemach gabinetowych i rozliczeniowych,
– zapewnienia spójności danych między P1, eWUŚ, systemami HIS/LIS oraz dokumentacją medyczną,
– przygotowania się na ewentualne kontrole następcze i audyty zgodności.
#### Ustawa dotyczy również lekarzy: zatrudnianie i prawo wykonywania zawodu
Zgodnie z informacjami ze źródła, nowelizacja obejmuje także lekarzy. W praktyce może chodzić o:
– przedłużenie ważności przyznawanych czasowo uprawnień do wykonywania zawodu lekarza/lekarza dentysty w określonych warunkach,
– doprecyzowanie wymogów wobec lekarzy z Ukrainy (np. dokumentacja kwalifikacji, język, nadzór merytoryczny, miejsce wykonywania świadczeń),
– wzmocnienie ról organów samorządu lekarskiego i ministra zdrowia w zakresie weryfikacji oraz kontroli.
Placówki zatrudniające lekarzy z Ukrainy muszą upewnić się, że:
– posiadają aktualne decyzje/zgody oraz wykazują pełną zgodność warunków zatrudnienia z zakresem i miejscem wykonywania zawodu określonym w pozwoleniu,
– ustanowiły i dokumentują nadzór (jeżeli jest wymagany) nad lekarzami pracującymi w trybie szczególnym,
– dysponują pełną, aktualną i weryfikowalną dokumentacją potwierdzającą kwalifikacje, zakres kompetencji i uprawnienia każdego lekarza.
Ponieważ szczegółowe brzmienie przepisów może zawierać istotne niuanse (terminy ważności, tryby przedłużeń, wymagane załączniki, ścieżki odwoławcze), rekomendowane jest bezpośrednie sprawdzenie ostatecznego tekstu ustawy oraz komunikatów MZ i samorządu lekarskiego.
#### Przepisy dotyczące Ukraińców a rozliczenia z NFZ – najważniejsze akcenty
Utrzymanie szczególnych uprawnień dla obywateli Ukrainy zwykle łączy się z:
– odrębnym sposobem oznaczania uprawnień w systemach (np. weryfikacja w eWUŚ),
– wskazówkami NFZ dotyczącymi rozliczania świadczeń dla tej grupy,
– dodatkowymi wymogami dowodowymi (potwierdzenie statusu, dokumenty tożsamości, dane kontaktowe).
W kontekście „uszczelnienia” należy liczyć się z bardziej skrupulatnym podejściem do:
– zgodności danych pacjenta z rejestrem uprawnień,
– kompletności dokumentacji medycznej i rozliczeniowej,
– unikania dublowania zgłoszeń i rozliczeń.
Jeśli pojawią się nowe komunikaty techniczne NFZ (np. w sprawie słowników, kodów rozliczeniowych, walidacji komunikatów), trzeba będzie szybko dostosować systemy informatyczne oraz procedury biura rozliczeń.
#### Ryzyka prawne i organizacyjne dla podmiotów leczniczych
Zmiany przepisów – nawet jeśli w wielu obszarach są kontynuacją dotychczasowych rozwiązań – generują realne ryzyka, m.in.:
– ryzyko rozliczeniowe (korekty, zwroty nienależnie wypłaconych środków, odsetki),
– ryzyko naruszeń uprawnień zawodowych (zatrudnianie lekarza poza zakresem posiadanego pozwolenia, bez wymaganego nadzoru),
– ryzyko jakości i bezpieczeństwa (niewystarczające wdrożenie języka i standardów dokumentacji),
– ryzyko reputacyjne (spory z pacjentami lub personelem, nagłośnione nieprawidłowości).
Zarządzanie tymi ryzykami wymaga spójnego działania dyrekcji, działu prawnego, kadr, kadr medycznych i IT.
#### Dlaczego to ważne dla placówek
– Stabilność kadrowa: przedłużenie przepisów pozwala utrzymać ciągłość zatrudnienia specjalistów z Ukrainy, co ma bezpośredni wpływ na dostępność świadczeń i grafik dyżurowy.
– Bezpieczeństwo prawne: uszczelnienie systemu oznacza większy nacisk na zgodność – błędy w weryfikacji uprawnień pacjentów lub lekarzy mogą skutkować sankcjami i korektami finansowymi.
– Efektywność rozliczeń: precyzyjniejsze zasady rozliczeń z NFZ zmniejszają ryzyko odrzuceń i przyspieszają przepływy finansowe, pod warunkiem właściwego wdrożenia.
– Jakość i bezpieczeństwo pacjenta: klarowne wymogi wobec personelu i procedur redukują ryzyko zdarzeń niepożądanych oraz wzmacniają standardy opieki.
– Planowanie strategiczne: wiadomość o przedłużeniu przepisów wpływa na strategię HR, rekrutacje i budżetowanie, w tym inwestycje w szkolenia oraz narzędzia IT do weryfikacji uprawnień.
#### Co zrobić teraz (checklista)
– Zweryfikuj podstawy prawne:
– Pobierz aktualny tekst ustawy i sprawdź przepisy przejściowe, daty wejścia w życie oraz ewentualne vacatio legis.
– Przejrzyj komunikaty MZ, NFZ i samorządu lekarskiego dotyczące zmian.
– Przegląd personelu z Ukrainy:
– Sporządź listę wszystkich lekarzy (i innych medyków) zatrudnionych w trybie szczególnym.
– Sprawdź ważność decyzji/zgód oraz zgodność zakresu i miejsca pracy z dokumentami.
– Upewnij się, że nadzór merytoryczny (jeśli wymagany) jest formalnie ustanowiony i udokumentowany.
– Aktualizacja procedur HR i compliance:
– Zaktualizuj wzory umów, zakresy czynności i procedury wdrożeniowe.
– Ustal checklistę dokumentów potwierdzających kwalifikacje i uprawnienia przed dopuszczeniem do pracy.
– Weryfikacja uprawnień pacjentów:
– Przejrzyj procedury rejestracji i weryfikacji statusu w eWUŚ oraz alternatywne ścieżki potwierdzania uprawnień.
– Zapewnij zgodność oznaczeń w systemach HIS/LIS z wytycznymi NFZ.
– Dostosowanie systemów IT:
– Skonsultuj z dostawcą oprogramowania konieczne modyfikacje słowników, walidacji i raportów.
– Wdróż mechanizmy kontroli spójności danych (np. alerty przy braku potwierdzenia uprawnień).
– Szkolenia dla zespołów:
– Przeprowadź krótkie szkolenia operacyjne dla rejestracji, działu rozliczeń, kadr i kadry kierowniczej oddziałów.
– Podkreśl obowiązki dokumentacyjne i konsekwencje niezgodności.
– Audyt rozliczeń:
– Przeanalizuj próbkę rozliczonych świadczeń dla pacjentów z Ukrainy pod kątem zgodności danych i dokumentacji.
– Przygotuj plan korekt i działań naprawczych, jeśli wykryto nieprawidłowości.
– Komunikacja wewnętrzna i zewnętrzna:
– Przygotuj informację dla personelu i – w razie potrzeby – jasny komunikat dla pacjentów o sposobie potwierdzania uprawnień.
– Wyznacz osobę kontaktową do spraw interpretacji nowych przepisów.
#### Co jeszcze może się zmienić: akty wykonawcze i wytyczne
Część szczegółów bywa doprecyzowywana w aktach wykonawczych oraz w komunikatach technicznych NFZ. Warto:
– śledzić publikacje w Dzienniku Ustaw i Biuletynie Informacji Publicznej resortu zdrowia,
– monitorować stanowiska samorządów zawodowych (NIL, NIPiP) w zakresie uprawnień i nadzoru,
– aktualizować mapę procesów w placówce po każdym nowym komunikacie.
#### Podsumowanie dla managerów
Przedłużenie przepisów to szansa na utrzymanie stabilności kadrowej i ciągłości świadczeń. Uszczelnienie systemu to jednocześnie sygnał, że państwo oczekuje wyższej dyscypliny w weryfikacji uprawnień i rozliczeniach. Placówki, które szybko zaktualizują procedury, dokumentację i systemy IT, zminimalizują ryzyka oraz sprawnie przejdą kontrole. Kluczem jest bieżące monitorowanie źródeł oficjalnych i konsekwentne wdrażanie zmian operacyjnych.
Źródło: Rynek Zdrowia – „Przepisy dotyczące Ukraińców przedłużone, system uszczelniony. Ustawa dotyczy również lekarzy” (link: https://www.rynekzdrowia.pl/Prawo/Przepisy-dotyczace-Ukraincow-przedluzone-system-uszczelniony-Ustawa-dotyczy-rowniez-lekarzy,275644,2.html). W artykule nie podano pełnych danych liczbowych ani kompletu dat – przed wdrożeniem zmian prosimy o weryfikację finalnego brzmienia ustawy i komunikatów MZ/NFZ.