Reforma szpitali. Co z ryczałtem, gdy szpital zmieni profil? Jest projekt rozporządzenia.
#### Reforma szpitali i ryczałt PSZ: czego dotyczy projekt rozporządzenia
W toku prac nad reformą szpitalnictwa pojawił się projekt rozporządzenia, który ma doprecyzować zasady finansowania świadczeń w systemie podstawowego szpitalnego zabezpieczenia (PSZ) w przypadku zmiany profilu działalności szpitala. Chodzi o sytuacje, gdy placówka ogranicza, przekształca lub uruchamia nowe oddziały i zakresy świadczeń, a dotychczasowy ryczałt PSZ – skonstruowany historycznie – nie odzwierciedla już faktycznego profilu i potencjału świadczeniodawcy. Z dostępnych informacji wynika, że celem jest ujednolicenie procedur korekty ryczałtu, aby zmiany profilu nie destabilizowały finansowo szpitali i nie obniżały dostępności świadczeń dla pacjentów.
Na tym etapie brak pełnych, wiążących danych liczbowych w domenie publicznej. Mowa o projekcie w toku – rozwiązania mogą ulec zmianie po konsultacjach. Menedżerowie powinni więc śledzić publikacje MZ i NFZ oraz przygotować wariantowe scenariusze finansowe.
#### Zmiana profilu świadczeń a ryczałt NFZ: kluczowe zależności
Ryczałt PSZ opiera się na wartości świadczeń rozliczonych historycznie w określonych zakresach i jest korygowany według mechanizmów przewidzianych w umowie z NFZ i przepisach wykonawczych. Zmiana profilu działalności (np. wygaszenie jednego oddziału i rozwój innego) powoduje, że dotychczasowa struktura ryczałtu przestaje odpowiadać strukturze świadczeń. Bez formalnej korekty placówka może odczuć:
– nieadekwatność finansowania do przeniesionego wolumenu świadczeń,
– ryzyko niewykonania lub nadwykonania ryczałtu w poszczególnych zakresach,
– napięcia płynnościowe w okresie przejściowym.
Z punktu widzenia polityki publicznej mechanizmy korekty ryczałtu w razie zmiany profilu mają umożliwić „podążanie” finansowania za rzeczywistą aktywnością i potrzebami zdrowotnymi w regionie, przy zachowaniu ciągłości udzielania świadczeń.
#### Projekt rozporządzenia MZ: możliwe mechanizmy korekty ryczałtu PSZ
Z doniesień wynika, że projekt rozporządzenia porządkuje i doprecyzowuje to, co dotychczas często było rozstrzygane w trybie indywidualnych negocjacji z oddziałami wojewódzkimi NFZ. W szczególności może chodzić o:
– wskazanie, kiedy i na jakich zasadach możliwe jest przeniesienie części ryczałtu między zakresami/oddziałami w obrębie tej samej placówki, jeżeli następuje trwała zmiana profilu,
– określenie trybu aktualizacji umowy w przypadku ograniczenia jednych i rozwoju innych świadczeń lub przeprofilowania oddziału (np. interny w kierunku opieki długoterminowej, ortopedii w kierunku zabiegów jednodniowych itd.),
– uporządkowanie zasad rozliczeń w okresie przejściowym (np. pomiędzy decyzją a pełnym wdrożeniem nowego profilu), tak aby szpital nie pozostawał bez adekwatnego finansowania,
– doprecyzowanie podstawy kalkulacyjnej – z jakiego okresu historycznego i w jaki sposób uwzględnia się dane sprawozdawcze dla nowego profilu,
– ujęcie roli map potrzeb zdrowotnych i dostępności w regionie przy uzasadnianiu korekt ryczałtu.
Nie opublikowano jednak pełnych tabel i algorytmów, stąd na dziś należy zachować ostrożność interpretacyjną. Wiążące będą zapisy ostatecznego rozporządzenia i zmienionych warunków ogólnych umów z NFZ.
#### Procedura po zmianie profilu: aktualizacja umowy z NFZ i wymogi sprawozdawcze
Niezależnie od ostatecznej treści przepisów, można założyć kilka stałych kroków proceduralnych, które zwykle towarzyszą zmianie profilu:
– Zgłoszenie zamiaru i uzasadnienie zmiany do oddziału wojewódzkiego NFZ oraz organu tworzącego (dla SPZOZ), wraz z analizą wpływu na dostępność i bezpieczeństwo pacjentów.
– Aktualizacja wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą (RPWDL) i odpowiednich uprawnień kadrowo-sprzętowych.
– Wniosek o aneks do umowy z NFZ, obejmujący modyfikację zakresów świadczeń oraz korektę ryczałtu PSZ.
– Wzmocnienie sprawozdawczości i monitoringu wykonania, aby potwierdzić zasadność i skalę korekty w okresie przejściowym.
– Uzgodnienie harmonogramu wdrożenia zmian (data zakończenia świadczeń w dotychczasowym profilu, data startu nowych zakresów).
Dobra praktyka to wczesne przedstawienie NFZ rzeczowej analizy danych: przepustowości, obłożenia łóżek, wskaźników jakości i czasu oczekiwania, a także planu zabezpieczenia kadrowego i logistycznego.
#### Skutki dla finansowania NFZ: ryzyka i szanse dla szpitali w sieci
– Szanse: lepsze dopasowanie finansowania do faktycznej aktywności i lokalnych potrzeb, możliwość rozwijania zakresów wysokiej wartości klinicznej, uporządkowanie portfela świadczeń, poprawa płynności po okresie przejściowym.
– Ryzyka: przejściowe niedoszacowanie ryczałtu, jeżeli korekta nastąpi z opóźnieniem względem realnej zmiany profilu; ryzyko spadku przychodów przy wygaszaniu zakresów o dużej wartości historycznej; wymagania jakościowe i kadrowe dla nowego profilu, które mogą zwiększyć koszty stałe; niepewność regulacyjna do czasu publikacji ostatecznej wersji rozporządzenia.
Dla dyrektorów kluczowe jest zatem przygotowanie wariantowej ścieżki finansowania oraz „poduszki” płynnościowej, aby przejść bezpiecznie przez okres transformacji.
#### Reforma szpitali: powiązania z siecią PSZ i mapami potrzeb zdrowotnych
Projekt rozporządzenia należy czytać w kontekście szerzej zakrojonej reformy i porządkowania sieci PSZ. Zmiana profilu oddziałów będzie oceniana przez pryzmat map potrzeb zdrowotnych, demografii i bezpieczeństwa pacjentów w regionie. Im lepiej zmiana wpisuje się w zidentyfikowane deficyty (np. geriatria, opieka długoterminowa, rehabilitacja, psychiatria), tym większa szansa na pozytywne uzgodnienia z NFZ. Z drugiej strony ograniczanie zakresów kluczowych dla zabezpieczenia świadczeń może spotkać się z oporem płatnika, chyba że istnieje alternatywne zabezpieczenie w regionie.
#### Dlaczego to ważne dla placówek
– Stabilność finansowa: jasne reguły korekty ryczałtu przy zmianie profilu redukują ryzyko „luki finansowej” w okresie transformacji.
– Elastyczność strategiczna: doprecyzowany tryb daje możliwość sprawniejszego dostosowania portfela świadczeń do potrzeb populacji, presji kadrowej i ekonomiki świadczeń.
– Przejrzystość relacji z NFZ: ujednolicone procedury i kryteria ułatwią negocjacje oraz planowanie na poziomie rocznym i wieloletnim.
– Bezpieczeństwo pacjenta i reputacja: zmiany profilu wymagają zachowania ciągłości opieki. Jasny proces i komunikacja z interesariuszami obniżają ryzyko zakłóceń i skarg.
– Zgodność regulacyjna: projekt rozporządzenia będzie punktem odniesienia dla kontroli i audytów. Lepiej przygotowane placówki unikną korekt i sankcji.
#### Co zrobić teraz (checklista)
– Monitoruj legislację:
– Śledź publikacje MZ i NFZ dotyczące projektu rozporządzenia i konsultacji publicznych.
– Zabezpiecz newslettery branżowe i alerty prawne; wyznacz osobę odpowiedzialną za monitoring.
– Zrób diagnozę profilu:
– Przeanalizuj obciążenie oddziałów, wskaźniki jakości i kolejki.
– Zidentyfikuj zakresy do rozwoju oraz do wygaszania, w oparciu o mapy potrzeb zdrowotnych i demografię regionu.
– Przygotuj symulacje finansowe:
– Opracuj scenariusze wpływu zmiany profilu na ryczałt PSZ, przychody spoza ryczałtu i koszty stałe.
– Uwzględnij okres przejściowy i możliwe opóźnienia w aneksowaniu umów.
– Skonsultuj się z NFZ:
– Umów wstępne spotkanie z OW NFZ, aby omówić planowane zmiany i oczekiwane konsekwencje dla ryczałtu.
– Ustal zakres wymaganych danych i dokumentów do wniosku o korektę.
– Wzmocnij sprawozdawczość:
– Zapewnij rzetelne i terminowe raportowanie świadczeń w systemach NFZ, aby podstawa kalkulacyjna była wiarygodna.
– Wprowadź wewnętrzny dashboard KPI dla zakresów objętych zmianą.
– Zaplanuj kadry i zasoby:
– Oceń dostępność kluczowych kompetencji dla nowego profilu (lekarze, pielęgniarki, fizjoterapeuci, psycholodzy itd.).
– Zaktualizuj plan inwestycji w sprzęt i infrastrukturę, jeśli jest to wymagane.
– Zabezpiecz płynność:
– Przygotuj bufor finansowy (np. linia kredytowa, przesunięcia w CAPEX/OPEX) na okres transformacji i możliwe wahania przepływów.
– Uporządkuj formalności:
– Zaktualizuj wpis w RPWDL, procedury wewnętrzne, regulaminy organizacyjne, harmonogramy dyżurów.
– Przygotuj projekt aneksu do umowy i harmonogram wdrożenia.
– Komunikuj interesariuszy:
– Poinformuj organ tworzący, personel i partnerów o planie zmian, terminach i wpływie na organizację pracy.
– Zaplanuj komunikację dla pacjentów, w tym ścieżki przekierowań, jeśli to konieczne.
– Zorganizuj governance projektu:
– Powołaj zespół transformacji (finanse, medycyna, HR, prawo, IT) i wyznacz lidera projektu.
– Ustal kamienie milowe i mechanizm decyzji w sytuacjach spornych.
#### Na co zwrócić uwagę w treści finalnego rozporządzenia
– Definicje „zmiany profilu” i „okresu przejściowego” – co dokładnie je uruchamia.
– Sposób kalkulacji korekty ryczałtu – jakie okresy historyczne i jakie dane sprawozdawcze są brane pod uwagę.
– Terminy i tryb aneksowania umów – od kiedy obowiązuje nowy ryczałt.
– Rola map potrzeb zdrowotnych – w jakim stopniu są warunkiem uzyskania korekty.
– Wymogi jakościowe i kadrowe – minimalne standardy dla nowego profilu.
– Mechanizmy rozwiązywania sporów – ścieżka odwoławcza w razie rozbieżności.
#### Podsumowanie: przygotowanie to przewaga
Projekt rozporządzenia w sprawie ryczałtu PSZ przy zmianie profilu to ważny element porządkowania finansowania w reformie szpitali. Choć brak jeszcze pełnych danych i wartości liczbowych, kierunek jest czytelny: finansowanie ma bardziej elastycznie podążać za realnym profilem świadczeń i potrzebami populacji. Dla menedżerów oznacza to konieczność rzetelnej analizy, dobrej komunikacji z NFZ i starannego zarządzania okresem przejściowym. Placówki, które przygotują się metodycznie, mogą wykorzystać zmianę do strategicznego wzmocnienia pozycji na rynku świadczeń.
Źródło: Rynek Zdrowia – Reforma szpitali. Co z ryczałtem, gdy szpital zmieni profil? Jest projekt rozporządzenia: https://www.rynekzdrowia.pl/Finanse-i-zarzadzanie/Reforma-szpitali-Co-z-ryczaltem-gdy-szpital-zmieni-profil-Jest-projekt-rozporzadzenia,275692,1.html
Uwaga: powyższy materiał ma charakter informacyjny. Ostateczny zakres i brzmienie regulacji będzie znany po publikacji finalnego rozporządzenia.