Nowa definicja e‑papierosa. Wyroby z indukcją zostaną objęte akcyzą.
#### Nowa definicja e‑papierosa – co sygnalizuje ustawodawca i jak to może działać w praktyce
Aktualizacja definicji e‑papierosa ma na celu domknięcie luki regulacyjnej i objęcie akcyzą nie tylko tradycyjnych papierosów elektronicznych, ale też tych urządzeń i wkładów, które generują aerozol do inhalacji nowymi metodami, w tym z wykorzystaniem indukcji. Z perspektywy placówek medycznych to nie tylko kwestia fiskalna: precyzyjna definicja porządkuje obszar zakupów, polityk bezdymnych, postępowania z odpadami oraz komunikacji z pacjentami i personelem.
Na moment publikacji nie ma pełnych danych o ostatecznym brzmieniu przepisów, stawkach akcyzy i terminach wejścia w życie – warto śledzić przebieg procesu legislacyjnego i publikacje aktów wykonawczych. Kierunek jest jednak klarowny: katalog „wyrobów do inhalacji” będzie rozszerzony tak, aby obejmować technologie, które dotąd mogły znajdować się w szarej strefie interpretacyjnej.
#### Wyroby z indukcją objęte akcyzą – dlaczego ustawodawca rozszerza zakres
Rozwiązania wykorzystujące indukcję do podgrzewania wkładu lub nośnika substancji psychoaktywnej pojawiły się jako kolejny etap rozwoju tzw. produktów nowatorskich. Z perspektywy fiskalnej i zdrowia publicznego włączenie ich do systemu akcyzowego służy:
– ujednoliceniu opodatkowania produktów dostarczających nikotynę lub generujących aerozol do inhalacji,
– ograniczeniu arbitrażu regulacyjnego (przenoszenia popytu na produkty „technicznie” nieobjęte dotychczas akcyzą),
– poprawie monitorowania rynku i obrotu.
Dla placówek ochrony zdrowia oznacza to prawdopodobne zmiany cen i dostępności części asortymentu znajdującego się na granicy „medycznej” i „konsumenckiej” (np. produkty używane przez pacjentów do samodzielnego „odwyku” od papierosów). To z kolei przekłada się na rozmowy kliniczne o zaprzestaniu palenia i na polityki szpitalne.
#### Akcyza a definicja e‑papierosa – czego mogą dotyczyć obowiązki
Nowa definicja e‑papierosa może skutkować poszerzeniem obowiązków:
– dla podmiotów wprowadzających do obrotu – w zakresie rejestracji i ewidencji, znakowania (banderolowania), sprawozdawczości i rozliczeń akcyzy,
– dla podmiotów handlu detalicznego – w tym najemców stoisk lub sklepów działających na terenie placówek medycznych,
– dla użytkowników przestrzeni – w kontekście regulaminów zakazów używania i przechowywania.
Placówki medyczne co do zasady nie są podatnikami akcyzy w odniesieniu do tych wyrobów, jednak zmiany mogą wpływać na relacje z kontrahentami, politykę wynajmu powierzchni oraz zgodność z przepisami o reklamie, ekspozycji i sprzedaży na terenie jednostek opieki zdrowotnej. Jeżeli w obiekcie funkcjonują automaty lub punkty sprzedaży prowadzone przez zewnętrznych operatorów, konieczny będzie przegląd umów i regulaminów.
#### Konsekwencje dla polityki bezdymnej w placówkach medycznych
Polityki „smoke‑free” w wielu miejscach nie obejmowały explicite e‑papierosów i nowych urządzeń z indukcją. Aktualizacja definicji ustawowej to dobry moment, by:
– doprecyzować, że zakaz używania dotyczy wszelkich urządzeń generujących aerozol do inhalacji niezależnie od technologii (w tym indukcji),
– ujednolicić oznakowanie stref i ciągów komunikacyjnych,
– zaktualizować procedury interwencyjne personelu ochrony i administracji,
– dostosować regulaminy dla pacjentów, personelu i odwiedzających.
Jest to istotne również ze względu na narażenie osób postronnych na aerozole i zapachy oraz na ryzyka techniczne (m.in. czujki dymu/pyłów i bezpieczeństwo pożarowe).
#### Wpływ na pacjentów i personel – perspektywa zdrowia publicznego
Aktualne stanowiska instytucji zdrowia publicznego podkreślają, że e‑papierosy i urządzenia podgrzewające nie są wolne od ryzyka. Aerozol może zawierać nikotynę i inne substancje drażniące. Zmiany podatkowe nie są instrumentem klinicznym, ale mogą wpływać na decyzje użytkowników. Dla placówek to impuls, by:
– wzmacniać ścieżki poradnictwa antynikotynowego,
– standardyzować wywiad dotyczący używania nikotyny (papierosy tradycyjne, e‑papierosy, urządzenia indukcyjne i inne),
– wdrażać interwencje krótko‑terminowe na oddziałach (np. proponowanie nikotynowej terapii zastępczej u osób uzależnionych podczas hospitalizacji, zgodnie z aktualnymi wytycznymi).
#### Gospodarka odpadami: e‑papierosy, wkłady i urządzenia z indukcją
Jednorazowe e‑papierosy, wkłady i urządzenia elektroniczne stanowią szczególne wyzwanie dla gospodarki odpadami:
– zawierają elementy elektryczne/elektroniczne oraz baterie (często litowe),
– mogą zawierać pozostałości nikotyny i innych substancji, co kwalifikuje je do odpadów wymagających szczególnego traktowania,
– nie powinny trafiać do strumienia odpadów komunalnych z oddziałów.
Placówki powinny zweryfikować instrukcje segregacji, oznakowanie pojemników i umowy z odbiorcami odpadów. W obiektach z ruchem pacjentów i odwiedzających warto rozważyć dedykowane pojemniki na małe elektroodpady i baterie, z jasną informacją, że wyrobów do inhalacji nie wolno używać ani ładować na terenie placówki.
#### Najemcy, punkty handlowe i ekspozycja produktów – zgodność i reputacja
Jeśli w placówce działają sklepy, kioski lub automaty prowadzone przez podmioty trzecie, aktualizacja definicji e‑papierosa i objęcie wyrobów z indukcją akcyzą wymaga:
– przeglądu asortymentu pod kątem zgodności z nowym prawem,
– audytu umów najmu i regulaminów (zakaz sprzedaży i ekspozycji określonych produktów na terenie ZOZ, jeżeli tak stanowi polityka placówki),
– uzgodnienia zasad komunikacji marketingowej – w świetle obowiązujących ograniczeń dotyczących reklamy i promocji wyrobów nikotynowych.
Aspekt reputacyjny jest równie ważny: placówka świadcząca opiekę nad pacjentami z chorobami układu oddechowego czy krążenia powinna szczególnie dbać o spójność przekazu zdrowotnego i otoczenia komercyjnego.
#### Zmiany podatkowe a budżet placówki – skutki pośrednie
Choć akcyza nie jest bezpośrednim kosztem funkcjonowania większości placówek, zmiany mogą oddziaływać pośrednio:
– wzrost cen produktów może zmienić zachowania pacjentów i personelu, co wpłynie na zapotrzebowanie na interwencje antynikotynowe i wsparcie farmakoterapią,
– dostawcy usług (np. operatorzy automatów) mogą renegocjować warunki handlowe,
– konieczne mogą być niewielkie nakłady na aktualizację oznakowania, regulaminów, szkoleń i systemów zgłoszeniowych.
W planowaniu warto uwzględnić też ewentualne okresy przejściowe (vacatio legis) i daty obowiązywania nowych wymogów – brak ostatecznych terminów przemawia za przygotowaniem „scenariuszy” działań.
#### Ryzyka prawne i compliance – na co uważać, gdy nie ma jeszcze pełnych danych
W czasie, gdy brakuje pełnych danych o stawkach i precyzyjnej treści przepisów:
– opieraj decyzje na zasadach ogólnych (ostrożność, zgodność z aktualnym stanem prawa, prewencja),
– unikaj publicznego materiału promocyjnego, który mógłby zostać uznany za reklamę produktów objętych nową definicją,
– dokumentuj działania przygotowawcze (przeglądy regulaminów, szkolenia, notatki ze spotkań z najemcami).
Rekomendowana jest bieżąca współpraca z radcą prawnym i specjalistą ds. BHP/ppoż., a także kontakt z właściwą stacją sanitarno‑epidemiologiczną w sprawie interpretacji lokalnych.
#### Edukacja i komunikacja wewnętrzna – jak mówić o e‑papierosach i wyrobach z indukcją
Komunikacja do personelu i pacjentów powinna:
– używać aktualnej, szerokiej definicji e‑papierosa (obejmującej urządzenia wytwarzające aerozol, w tym przez indukcję),
– podkreślać zakaz używania na terenie placówki wszystkich takich urządzeń,
– odsyłać do dostępnych form pomocy w rzucaniu palenia/nikotyny,
– wskazywać względy bezpieczeństwa (aerozole, ryzyka pożarowe, baterie).
Materiały powinny być krótkie, spójne z identyfikacją wizualną i umieszczone w miejscach o dużym natężeniu ruchu.
#### Dlaczego to ważne dla placówek
– Bezpieczeństwo i jakość opieki: ograniczenie używania urządzeń aerozolowych w budynkach redukuje ekspozycję innych osób na substancje drażniące i minimalizuje ryzyka techniczne związane z bateriami i czujkami.
– Zgodność z prawem: aktualizacja definicji i rozszerzenie akcyzy może pociągać za sobą nowe obowiązki dla partnerów handlowych placówki. Wcześniejsze przygotowanie ogranicza ryzyko naruszeń.
– Spójność wizerunkowa: placówka zdrowotna jest miejscem promującym profilaktykę. Jasne regulaminy i brak sprzedaży/ekspozycji spornej kategorii produktów wspierają wiarygodność.
– Zarządzanie kontraktami i kosztami: zmiany podatkowe wpływają na model biznesowy najemców i dostawców (automaty, kioski, catering). Dobrze przygotowane aneksy i klauzule ograniczają spory i koszty.
– Wsparcie pacjentów: ujednolicone komunikaty ułatwiają lekarzom i pielęgniarkom prowadzenie krótkich interwencji antynikotynowych i kierowanie do dalszej pomocy.
#### Co zrobić teraz (checklista)
– Monitoruj legislację: wyznacz osobę odpowiedzialną za śledzenie procesu i publikacji aktów wykonawczych dotyczących nowej definicji e‑papierosa i objęcia akcyzą wyrobów z indukcją.
– Oceń regulaminy: sprawdź, czy regulamin porządkowy i polityka bezdymna wprost obejmują e‑papierosy i urządzenia z indukcją; jeśli nie – przygotuj aktualizację.
– Zaktualizuj oznakowanie: zamów i rozmieść znaki zakazu używania wszelkich urządzeń do inhalacji (w tym e‑papierosów i urządzeń indukcyjnych) w kluczowych miejscach.
– Przeanalizuj umowy z najemcami: wprowadź klauzule dot. zakazu sprzedaży/ekspozycji produktów objętych nową definicją na terenie placówki (o ile to polityka placówki) oraz obowiązku zgodności z przepisami akcyzowymi.
– Skontaktuj się z operatorami automatów: ustal asortyment, wyłącz sprzedaż spornej kategorii produktów; uzgodnij plan dostosowania w razie zmian prawa.
– Przygotuj Q&A dla personelu: opracuj krótkie odpowiedzi na najczęstsze pytania o używanie e‑papierosów i urządzeń indukcyjnych na terenie placówki.
– Zaplanuj szkolenia: krótkie szkolenie dla recepcji, ochrony i personelu oddziałów o egzekwowaniu zasad i kierowaniu pacjentów do wsparcia.
– Wzmocnij ścieżki kliniczne: ujednolić wywiad o używaniu nikotyny; zapewnij dostęp do materiałów i konsultacji dot. rzucania palenia (w tym farmakoterapii, zgodnie z wytycznymi).
– Zadbaj o gospodarkę odpadami: skonsultuj z odbiorcą odpadów sposób postępowania z jednorazowymi e‑papierosami, wkładami i urządzeniami z bateriami; rozważ dedykowane pojemniki na małe elektroodpady.
– Skonsultuj BHP/ppoż.: zaktualizuj ocenę ryzyka pod kątem ładowania urządzeń z bateriami przez odwiedzających i personel; dostosuj procedury.
– Przegląd komunikacji zewnętrznej: upewnij się, że strony www i profile placówki nie zawierają treści mogących zostać uznanych za promowanie produktów objętych nową definicją.
– Zaplanuj budżet minimalny: uwzględnij koszty oznakowania, szkoleń i ewentualnych analiz prawnych w najbliższym cyklu budżetowym.
– Ustal punkt kontaktowy: wskaż osobę/komórkę odpowiedzialną za pytania od personelu i najemców w sprawie nowych zasad.
– Dokumentuj działania: prowadź rejestr podjętych kroków – pomoże to w audycie zgodności i w razie kontroli.
#### Horyzont i możliwe kolejne kroki regulacyjne – czego się spodziewać
Po doprecyzowaniu definicji i objęciu akcyzą wyrobów z indukcją możliwe są kolejne działania porządkujące: doprecyzowanie zasad znakowania, ewidencji obrotu, ograniczeń w sprzedaży i ekspozycji czy obowiązków informacyjnych. Niewykluczone są okresy przejściowe oraz wytyczne interpretacyjne resortu finansów i zdrowia. Dla placówek kluczowe będzie szybkie przełożenie nowych regulacji na praktykę operacyjną.
#### Podsumowanie dla managerów
– Definicja e‑papierosa ma zostać rozszerzona tak, by objąć technologie generujące aerozol do inhalacji, w tym indukcję; wyroby te będą objęte akcyzą.
– Placówki powinny już teraz przygotować aktualizację regulaminów, komunikacji, umów z najemcami i procedur gospodarki odpadami.
– Brak pełnych danych o szczegółach (stawki, terminy) nie zwalnia z planowania – warto przyjąć podejście ostrożne i elastyczne, gotowe na szybkie wdrożenie, gdy przepisy zostaną opublikowane.
Źródło: Rynek Zdrowia – Nowa definicja e‑papierosa. Wyroby z indukcją zostaną objęte akcyzą (https://www.rynekzdrowia.pl/Finanse-i-zarzadzanie/Nowa-definicja-e-papierosa-Wyroby-z-indukcja-zostana-objete-akcyza,275750,1.html)