Strategia MZ i regulacja rynku aptecznego prawdopodobnie znajdą się w kręgu tematów prac parlamentarnych podczas posiedzenia Sejmu zaplanowanego na 24–26 września. Dla kadry zarządzającej podmiotami leczniczymi to sygnał, by ocenić ryzyka i przygotować organizację na możliwe zmiany w zaopatrzeniu w leki, kontraktowaniu usług i współpracy z farmaceutami.
#### Strategia MZ – najważniejsze kierunki i oczekiwane priorytety
Z komunikatów publicznych i debat branżowych wynika, że strategia Ministerstwa Zdrowia koncentruje się wokół kilku osi: wzmocnienia opieki koordynowanej, poprawy dostępności i jakości świadczeń, stabilizacji finansowania oraz lepszego wykorzystania kompetencji kadr, w tym farmaceutów. Na moment przygotowania tego materiału brak pełnych, oficjalnych dokumentów programowych, które precyzowałyby listę projektów legislacyjnych, dlatego poniższe wnioski należy traktować jako kierunkowe.
Dla placówek medycznych najistotniejsze mogą być:
– kontynuacja i rozszerzanie opieki koordynowanej (POZ, AOS, obszary priorytetowe),
– rozwój narzędzi e-zdrowia i standaryzacji jakości (dane, wskaźniki, raportowanie),
– optymalizacja ścieżek pacjenta, w tym farmakoterapii w opiece przedszpitalnej i poszpitalnej,
– polityka lekowa ukierunkowana na bezpieczeństwo dostaw i racjonalizację kosztów.
Każdy z tych elementów ma potencjał wpływu na organizację pracy i budżet podmiotów leczniczych – od planowania zasobów po nadzór nad farmakoterapią oraz współpracę z aptekami i hurtowniami.
#### Regulacja rynku aptecznego – możliwe kierunki zmian i ich konsekwencje
Zgodnie z doniesieniami medialnymi (źródło: Rynek Zdrowia) tematy związane z rynkiem aptecznym powracają na agendę decydentów. Brakuje jednak oficjalnych, opublikowanych projektów – należy więc oczekiwać, że dyskusja może dotyczyć obszarów od dawna podnoszonych przez interesariuszy:
– własność i struktura rynku aptek (zagadnienia koncentracji oraz zasad zakładania nowych placówek),
– dyżury aptek oraz rozmieszczenie terytorialne – wpływ na dostępność nocną i świąteczną,
– reklama i informowanie o usługach aptecznych – w kontekście opieki farmaceutycznej,
– rola opieki farmaceutycznej (przeglądy lekowe, wsparcie pacjenta przewlekłego, profilaktyka),
– relacje apteka–hurtownia–szpital a odporność łańcucha dostaw,
– przeciwdziałanie brakom leków i niepożądanym zjawiskom w dystrybucji równoległej.
Ewentualne korekty regulacyjne mogą wprost przełożyć się na dostępność leków dla pacjentów ambulatoryjnych, a pośrednio – na obciążenie SOR i izb przyjęć. Z biznesowego punktu widzenia kierownictwa podmiotów leczniczych kluczowe będzie monitorowanie, czy zmiany dotkną także apteki szpitalne i zasady obrotu lekami w lecznictwie zamkniętym.
#### Posiedzenie Sejmu 24–26 września – czego realnie można się spodziewać
W porządku prac Sejmu tematy zdrowotne mają zwykle status priorytetowy, ale zakres omawianych punktów bywa korygowany do ostatniej chwili. Na dziś:
– nie opublikowano pełnego pakietu projektów dotyczących strategii MZ i zmian na rynku aptecznym, dlatego trudno przesądzać o kształcie przepisów,
– możliwe są wystąpienia informacyjne, prezentacje założeń i skierowanie tematów do prac w komisjach,
– poszczególne rozwiązania mogą być procedowane etapami – od projektów poselskich i rządowych po konsultacje i opinie komisji.
Kadry zarządzające powinny założyć scenariusz „kroczącej” legislacji: szybkie nowelizacje w wybranych punktach, a następnie doprecyzowanie w aktach wykonawczych.
#### Rynek apteczny a łańcuch dostaw leków – wpływ na zaopatrzenie placówek
Nawet ograniczone korekty reguł rynku aptecznego mogą zaburzyć równowagę w dystrybucji, zwłaszcza przy lekach deficytowych. Możliwe skutki, które warto wkalkulować:
– przejściowe fluktuacje dostępności po stronie aptek ogólnodostępnych, wpływające na kontynuację terapii ambulatoryjnej,
– zmiany strategii zakupowych hurtowni, jeśli pojawią się nowe obowiązki dystrybucyjne lub limity,
– presja pacjentów na placówki medyczne (zastępcze ordynacje, modyfikacja terapii) w przypadku braków rynkowych,
– wzrost znaczenia współpracy z farmaceutami (szpitalnymi i klinicznymi) w zakresie zarządzania lekami o krytycznym znaczeniu.
Zarządzanie ryzykiem lekowym powinno łączyć monitorowanie stanów magazynowych, alternatyw terapeutycznych oraz komunikację z personelem ordynującym.
#### Opieka farmaceutyczna i współpraca z aptekami – możliwe efekty regulacji
Jeśli legislator położy akcent na rozwój opieki farmaceutycznej, placówki mogą zyskać partnera w obszarach:
– przeglądów lekowych i depreskrypcji w populacji wielochorobowej,
– edukacji pacjentów w zakresie adherencji,
– wdrożenia standardów komunikacji między lekarzem, pielęgniarką a farmaceutą (np. po wypisie).
Wymaga to jednak spójnych ram prawnych i technicznych (zgody pacjenta, dostęp do wybranych danych medycznych, standard wymiany informacji). Bez tego potencjał koordynacji pozostanie ograniczony.
#### Ryzyka regulacyjne i finansowe dla podmiotów leczniczych
W krótkim horyzoncie główne wektory ryzyka to:
– niepewność co do dostępności i cen wybranych leków, zwłaszcza specjalistycznych i importowanych,
– możliwość zmian wymogów sprawozdawczych i jakościowych wobec podmiotów (jeśli strategia MZ przewidzi nowe wskaźniki),
– dostosowanie procedur ordynacji i substytucji w sytuacji braków rynkowych,
– konieczność aktualizacji umów z dostawcami i procedur zakupowych (compliance).
Ograniczanie ekspozycji na te ryzyka wymaga przygotowanych ścieżek decyzyjnych i komunikacyjnych oraz szybkiej analizy aktów prawnych, gdy tylko zostaną opublikowane.
#### Dlaczego to ważne dla placówek
– Wpływ na ciągłość terapii: każde drgnięcie w łańcuchu dostaw leków przekłada się na bezpieczeństwo pacjentów i obciążenie kliniczne.
– Presja operacyjna: brak przewidywalności dostaw generuje dodatkową pracę dla zespołów medycznych i administracji (zamienniki, modyfikacje terapii, komunikacja).
– Ryzyko finansowe: wahania cen i konieczność awaryjnych zakupów mogą zaburzać plan budżetowy.
– Jakość i wskaźniki: ewentualne nowe wymagania w ramach strategii MZ mogą wiązać się z audytami i raportowaniem.
– Reputacja i satysfakcja pacjentów: sprawność w radzeniu sobie z brakami i współpracy z aptekami wpływa na postrzeganie placówki.
#### Co zrobić teraz (checklista)
– Wyznacz zespół ds. ryzyka lekowego (kierownik apteki szpitalnej/zaopatrzenia, farmaceuta kliniczny, lekarz prowadzący, dział prawny).
– Zaktualizuj mapę leków krytycznych: stany, lead time, dostawcy, możliwe zamienniki i procedury substytucji.
– Przegląd umów z hurtowniami i producentami: klauzule siły wyższej, SLA, limity, kary umowne, tryb dostaw awaryjnych.
– Ustal kanał wymiany informacji z aptekami ogólnodostępnymi w regionie w sprawie dostępności leków dla pacjentów po wypisie.
– Przygotuj komunikaty i ścieżki dla personelu i pacjentów dotyczące zamienników i zmian w farmakoterapii.
– Zweryfikuj procedury farmakoterapii w kontekście możliwych braków (algorytmy I–II wyboru, akceptacja przez komitety terapeutyczne).
– Sprawdź zgodność procesów e-recepty i e-dokumentacji z potencjalnymi wymaganiami dot. opieki farmaceutycznej (zgody, zakres informacji).
– Zabezpiecz bufory magazynowe dla leków o krytycznym znaczeniu, zgodnie z zasadami rotacji i wytycznymi producentów.
– Zaplanuj szybki przegląd prawny po publikacji projektów ustaw/rozporządzeń – z terminami i odpowiedzialnościami.
– Monitoruj komunikaty MZ, Sejmu i Komisji Zdrowia; wyznacz osobę odpowiedzialną za alerty legislacyjne.
– Przeszkol personel z aktualnych zasad substytucji i komunikacji z pacjentem w przypadku niedostępności leków.
– Oceń wpływ potencjalnych zmian na budżet i przygotuj warianty finansowe (analiza wrażliwości).
#### Co monitorować w najbliższych tygodniach
– Publikację projektów ustaw i uzasadnień – szczególnie zakres definicji opieki farmaceutycznej i obowiązków w łańcuchu dostaw.
– Stanowiska MZ, konsultacje społeczne i opinie Komisji Zdrowia.
– Komunikaty URPL i GIF dotyczące braków i dystrybucji leków.
– Reakcje rynku: deklaracje hurtowni i producentów w sprawie dostępności i cen.
– Dobre praktyki w innych podmiotach – rozwiązania organizacyjne i komunikacyjne, które można szybko zaadaptować.
#### Podsumowanie
Temat strategii MZ i regulacji rynku aptecznego wraca na agendę prac Sejmu w dniach 24–26 września, jednak na dziś brak pełnych, oficjalnych projektów, które pozwalałyby jednoznacznie ocenić zakres i kalendarz zmian. Dla zarządzających placówkami kluczem jest prewencja: wzmocnienie zarządzania ryzykiem lekowym, przygotowanie scenariuszy substytucji i usprawnienie współpracy z farmaceutami. Takie działania minimalizują operacyjne i finansowe skutki potencjalnych perturbacji, a jednocześnie podnoszą odporność organizacji na zmiany legislacyjne.
Źródło: Rynek Zdrowia – Strategia MZ i regulacja rynku aptecznego. 24–26 września kolejne posiedzenie Sejmu (https://www.rynekzdrowia.pl/Polityka-zdrowotna/Strategia-MZ-i-regulacja-rynku-aptecznego-24-26-wrzesnia-kolejne-posiedzenie-Sejmu,275870,14.html)