Położne i opiekunowie medyczni szkolnymi higienistkami. Projekt noweli trafił do konsultacji. Rząd proponuje odpowiedź na niedobór kadr w szkołach, ale zakres zmian i szczegóły operacyjne wymagają uważnej analizy przez menedżerów placówek.
#### Niedobór higienistek szkolnych a projekt nowelizacji – kontekst dla rynku świadczeń
System opieki profilaktycznej w szkołach od lat zmaga się z niedoborem pielęgniarek i higienistek szkolnych. W efekcie dostępność do świadczeń profilaktycznych i edukacji zdrowotnej bywa nierówna, a dyrektorzy szkół oraz podmioty lecznicze szukają elastycznych modeli współpracy. Zgodnie z doniesieniami branżowymi do konsultacji publicznych trafił projekt nowelizacji przepisów, który ma dopuścić położne oraz opiekunów medycznych do świadczenia części zadań w roli szkolnych higienistek. Na moment publikacji brakuje pełnych, ostatecznych danych – szczegółowe brzmienie przepisów, zakres zadań i wymogi kwalifikacyjne mogą ulegać zmianom w toku konsultacji.
Dla podmiotów leczniczych i świadczeniodawców to potencjalnie istotny zwrot organizacyjny: rozszerzenie puli uprawnionych kadr może ułatwić obsadę gabinetów profilaktyki w szkołach, ale równocześnie wymaga przemyślenia odpowiedzialności, nadzoru merytorycznego i finansowania.
#### Co przewiduje projekt nowelizacji – rola położnych i opiekunów medycznych w szkołach
Z udostępnionych informacji wynika, że celem projektu jest poszerzenie katalogu osób mogących realizować zadania higienistki szkolnej o:
– położne – jako samodzielny zawód medyczny z kompetencjami w profilaktyce, edukacji zdrowotnej i opiece nad dziećmi w okresie noworodkowym i niemowlęcym, a także w pracy środowiskowej,
– opiekunów medycznych – jako wsparcie w czynnościach opiekuńczych i organizacyjnych, zwłaszcza w szkołach, gdzie brakuje pielęgniarki/higienistki.
Nie ma jeszcze pełnej jasności, czy projekt dopuści pełną substytucję pielęgniarki szkolnej przez położną/opiekuna medycznego, czy raczej przewidzi modele mieszane (np. praca pod nadzorem pielęgniarki, delegowanie określonych zadań, stopniowa implementacja). Kluczowe będzie to, które czynności pozostaną zastrzeżone wyłącznie dla pielęgniarek (np. wybrane świadczenia medyczne), a które można będzie przypisać położnym i opiekunom medycznym.
#### Zakres zadań i granice kompetencji – co mogą położne i opiekunowie medyczni w roli higienistek szkolnych
W obecnym porządku prawnym zakres świadczeń profilaktycznych w szkołach obejmuje m.in. edukację zdrowotną, prowadzenie dokumentacji uczniów, udział w programach profilaktycznych, działania w nagłych wypadkach, a także – w wybranych przypadkach – realizację testów przesiewowych. Część świadczeń wymaga uprawnień pielęgniarskich i nie może być wykonywana samodzielnie przez opiekuna medycznego.
– Położne: mają ustawowe kompetencje do prowadzenia edukacji zdrowotnej, profilaktyki i wielu świadczeń pielęgnacyjnych. Można zakładać, że projekt przewidzi ich większą samodzielność w środowisku szkolnym niż opiekunów medycznych, choć ostateczny katalog czynności będzie wynikał z treści noweli i rozporządzeń wykonawczych.
– Opiekunowie medyczni: to zawód skoncentrowany na czynnościach opiekuńczych i wsparciu procesu udzielania świadczeń. W szkole mogą odegrać rolę w organizacji gabinetu, podstawowej edukacji zdrowotnej, wsparciu uczniów z niepełnosprawnościami czy przewlekłymi chorobami w czynnościach dnia codziennego – przy jasno określonych granicach kompetencji i nadzorze merytorycznym.
Dla bezpieczeństwa prawnego i jakości opieki niezbędne będzie doprecyzowanie:
– katalogu świadczeń możliwych do powierzenia położnej i opiekunowi medycznemu,
– wymogów kwalifikacyjnych (kursy, szkolenia uzupełniające, doświadczenie w pracy z dziećmi),
– modelu nadzoru (kto i w jakim trybie sprawuje opiekę merytoryczną, ścieżki eskalacji),
– zasad dokumentacji i odpowiedzialności za decyzje kliniczne.
#### Organizacja i finansowanie świadczeń szkolnych – implikacje dla podmiotów leczniczych
Modele organizacji opieki w szkołach w Polsce są zróżnicowane. W części regionów świadczenia realizują samodzielne praktyki pielęgniarskie lub podmioty lecznicze (SPZOZ, NZOZ), na podstawie umów finansowanych ze środków publicznych lub we współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego. Nowelizacja może:
– ułatwić obsadę gabinetów profilaktyki dzięki większej dostępności kadr,
– wymusić aktualizację umów, załączników i aneksów dotyczących personelu i zakresu świadczeń,
– pociągać za sobą konieczność dostosowania procedur (SOP), dokumentacji, RODO i BHP do nowych ról.
Finansowanie pozostaje kluczową niewiadomą: bez ostatecznych przepisów trudno przesądzać, czy i w jakim zakresie świadczenia wykonywane przez położne i opiekunów medycznych będą kwalifikowane do finansowania ze środków publicznych na dotychczasowych zasadach, czy pojawią się nowe produkty rozliczeniowe. Wiele będzie zależeć od rozporządzeń i wytycznych płatnika publicznego, a także od porozumień z JST w zakresie zapewnienia warunków lokalowych i doposażenia gabinetów szkolnych.
#### Ryzyka prawne, odpowiedzialność i jakość – compliance w modelu z położnymi i opiekunami medycznymi
Rozszerzenie kręgu personelu w szkołach wymaga systemowego podejścia do ryzyk:
– Odpowiedzialność zawodowa i cywilna: konieczna jest weryfikacja polis OC, zakresów ochrony i procedur zgłaszania zdarzeń niepożądanych. Szczególnie w szkołach ważna jest gotowość do interwencji w nagłych stanach zagrożenia.
– Nadzór merytoryczny i delegowanie zadań: należy jasno opisać kto zatwierdza procedury, jak dokumentowane są decyzje i kiedy następuje przekazanie ucznia do lekarza lub pielęgniarki/położnej z szerszymi uprawnieniami.
– Ochrona danych (RODO): gabinety szkolne przetwarzają dane wrażliwe dzieci. Konieczne są aktualizacje rejestrów czynności, upoważnień i umów powierzenia oraz szkolenia z prywatności.
– Standard lokalowy i wyposażenie: szkoły muszą spełniać podstawowe wymogi higieniczne i techniczne gabinetu profilaktyki; część kosztów może wymagać uzgodnień z organem prowadzącym szkołę.
#### Wpływ na rynek pracy i rekrutację – strategie dla placówek medycznych
Jeżeli nowelizacja wejdzie w życie, popyt na położne i opiekunów medycznych z doświadczeniem w pracy z dziećmi wzrośnie. Dla menedżerów oznacza to konieczność:
– budowania ścieżek kariery i szkoleń wewnętrznych (np. pierwsza pomoc pediatryczna, komunikacja z dzieckiem, profilaktyka w środowisku szkolnym),
– projektowania elastycznych grafików, łączących pracę w szkole z innymi świadczeniami,
– współpracy z uczelniami i szkołami policealnymi w celu pozyskania stażystów i absolwentów,
– wdrożenia narzędzi telemedycznych do konsultacji i nadzoru (np. szybka konsultacja pielęgniarska/lekarska, zdalne wsparcie w eskalacjach).
Warto od początku rozważyć mechanizmy retencji personelu (mentoring, superwizja, wsparcie psychologiczne), ponieważ praca w szkole, choć przewidywalna godzinowo, bywa obciążająca odpowiedzialnością i wymagającą komunikacją z rodzicami.
#### Dlaczego to ważne dla placówek
– Możliwość rozszerzenia portfela świadczeń: wejście lub umocnienie pozycji w segmencie opieki szkolnej przy relatywnie niskim progu inwestycji (w porównaniu z AOS).
– Zabezpieczenie kontraktów i ciągłości usług: szersza pula kadr pozwala ograniczyć ryzyko przerw w obsłudze szkół z powodu braków personelu.
– Budowanie relacji ze społecznością: obecność w szkołach to także kanał do realizacji programów profilaktycznych i edukacyjnych oraz wzmocnienie rozpoznawalności marki podmiotu.
– Synergia z POZ i pediatrią: lepszy przepływ informacji, wczesne wychwytywanie problemów zdrowotnych, sprawniejsza ścieżka kierowania do dalszej diagnostyki.
– Przewaga konkurencyjna: szybkie przygotowanie operacyjne do nowych zasad może przełożyć się na zdobycie nowych szkół i stabilnych strumieni przychodów.
#### Co zrobić teraz (checklista)
– Monitoruj konsultacje publiczne:
– wyznacz osobę odpowiedzialną za śledzenie projektu i przygotowanie uwag,
– dołącz do stanowisk organizacji branżowych i samorządów zawodowych.
– Przeanalizuj portfel umów i potencjał rynkowy:
– zmapuj szkoły w zasięgu działania i obecne umowy (NFZ/JST/komercyjne),
– oszacuj luki kadrowe i możliwe scenariusze obsady gabinetów.
– Zaprojektuj model organizacyjny:
– określ role: położna, opiekun medyczny, pielęgniarka nadzorująca,
– przygotuj SOP dla najczęstszych zdarzeń (nagłe zachorowania, urazy, choroby przewlekłe),
– zdefiniuj ścieżki eskalacji i konsultacji z lekarzem/pielęgniarką.
– Zapewnij zgodność i bezpieczeństwo:
– zweryfikuj OC podmiotu i personelu; rozszerz ochronę w razie potrzeby,
– zaktualizuj dokumentację RODO (upoważnienia, rejestry, DPIA jeśli zasadne),
– sprawdź wymogi lokalowe gabinetów i plan doposażenia z organem prowadzącym szkołę.
– Przygotuj zespół:
– zaplanuj szkolenia (pierwsza pomoc pediatryczna, komunikacja z uczniem i rodzicem, praca z dzieckiem z niepełnosprawnością, procedury szkolne),
– opracuj program wdrożeniowy i mentoring dla nowych osób w roli higienistek.
– Uporządkuj dokumentację i IT:
– wybierz narzędzia do dokumentacji medycznej zgodne z EDM i wymogami szkoły,
– przygotuj formularze zgód, protokoły interwencji, wzory komunikacji z rodzicami.
– Skalkuluj koszty i przychody:
– opracuj modele wyceny (publiczne/komercyjne), analiza progu rentowności,
– zaplanuj harmonogramy i normy czasu pracy zgodne z prawem pracy.
– Nawiąż relacje ze szkołami:
– przygotuj ofertę dla dyrektorów, wzory porozumień i umów użyczenia pomieszczeń,
– zaplanuj działania informacyjne i edukacyjne na start roku szkolnego.
#### Harmonogram i co dalej – konsultacje publiczne i możliwe scenariusze
Proces legislacyjny obejmuje konsultacje publiczne, uzgodnienia międzyresortowe, przyjęcie przez rząd, prace parlamentarne i publikację w Dzienniku Ustaw. Realny termin wejścia w życie rozwiązań będzie zależał od tempa prac i ewentualnego vacatio legis. Dla menedżerów najważniejsze jest przygotowanie dwóch planów:
– scenariusz A: szybkie wdrożenie (krótkie vacatio legis) – gotowość operacyjna i kadrowa,
– scenariusz B: opóźnienie lub modyfikacja założeń – utrzymanie status quo z usprawnieniami organizacyjnymi możliwymi w ramach obecnych przepisów.
#### Pytania, na które wciąż czekamy na odpowiedź
– Czy położne będą mogły w pełni zastąpić pielęgniarki szkolne, czy tylko w części zadań?
– Jakie konkretne świadczenia zostaną przypisane opiekunom medycznym i na jakich zasadach nadzoru?
– W jaki sposób płatnik publiczny rozliczy nowe role i czy pojawią się dedykowane produkty/wyceny?
– Jakie będą wymogi kwalifikacyjne (kursy, szkolenia uzupełniające) i przejściowy tryb potwierdzania kompetencji?
– Jak uregulowane zostaną kwestie dokumentacji, odpowiedzialności i standardów jakości?
Śledzenie tych odpowiedzi w toku konsultacji pozwoli uniknąć błędów wdrożeniowych i lepiej zaprojektować model świadczeń.
Źródło: Rynek Zdrowia – Brakuje higienistek w szkołach. Rząd proponuje nowe rozwiązanie: https://www.rynekzdrowia.pl/Prawo/Brakuje-higienistek-w-szkolach-Rzad-proponuje-nowe-rozwiazanie,276196,2.html