30 września obywatele Ukrainy tracą prawo do tych świadczeń medycznych. NFZ wydał komunikat.
#### Komunikat NFZ: co zmienia się 30 września dla obywateli Ukrainy
Narodowy Fundusz Zdrowia poinformował o wygaśnięciu części uprawnień do świadczeń opieki zdrowotnej i refundowanych leków dla obywateli Ukrainy, wynikających z nadzwyczajnych regulacji obowiązujących od początku wojny. Zmiany mają zacząć obowiązywać od 30 września, a po tej dacie część pacjentów z Ukrainy nie będzie już objęta finansowaniem świadczeń na dotychczasowych zasadach.
Z treści dostępnych komunikatów (bez pełnego aktu wykonawczego do wglądu) wynika, że nie wszyscy obywatele Ukrainy stracą uprawnienia jednocześnie — kluczowe będzie dalsze spełnianie warunków przepisów (m.in. status PESEL UKR, legalny pobyt, tytuł do ubezpieczenia w Polsce). W praktyce po 30 września uprawnienie „jak dla osoby ubezpieczonej” może wygasnąć dla tych, którzy nie spełnią aktualnych kryteriów.
Ponieważ dotychczasowe regulacje były kilkukrotnie nowelizowane i przedłużane, a komunikat NFZ ma charakter ogólny, konieczna jest ostrożna interpretacja i bieżące śledzenie oficjalnych wyjaśnień oraz aktów prawnych.
#### Jakie świadczenia medyczne i refundowane leki mogą być objęte zmianą
Zgodnie z przekazem NFZ, ograniczenia mają dotyczyć:
– dostępu do świadczeń medycznych finansowanych ze środków publicznych (np. POZ, AOS, hospitalizacja), jeśli pacjent nie będzie posiadał aktualnego tytułu do świadczeń;
– możliwości ordynowania i realizacji leków jako refundowanych (po stronie preskrypcji i apteki/realizacji świadczeń), gdy pacjent utraci prawo do refundacji.
Zastrzeżenie: nie podano pełnego, zamkniętego katalogu świadczeń i wyjątków w publicznym streszczeniu. W praktyce zwykle odrębne zasady dotyczą m.in. stanów nagłych i interwencji ratujących życie, jednak kwestia finansowania takich interwencji po utracie szczególnych uprawnień zależy od aktualnego brzmienia przepisów i może skutkować koniecznością rozliczenia kosztów z innym płatnikiem lub bezpośrednio z pacjentem. Placówki powinny opierać się na obowiązujących aktach prawnych oraz interpretacjach oddziałów wojewódzkich NFZ.
#### Status PESEL UKR i weryfikacja uprawnień w eWUŚ — na co zwrócić uwagę
– Weryfikacja uprawnień: po 30 września każdorazowo weryfikuj status w eWUŚ. „Zielony” status potwierdza prawo do świadczeń finansowanych przez NFZ, „czerwony” oznacza brak potwierdzenia i wymaga dalszych działań (np. oświadczenie pacjenta, sprawdzenie innego tytułu).
– PESEL UKR: sam numer nie gwarantuje prawa do świadczeń bezterminowo. System powinien wskazać, czy uprawnienie jest aktualne. Zmiana statusu może wynikać z zakończenia obowiązywania szczególnych przepisów lub braku innego tytułu do ubezpieczenia (np. zatrudnienie, zgłoszenie do ZUS).
– Dokumenty alternatywne: jeśli eWUŚ nie potwierdza uprawnień, poproś o dokumenty potwierdzające ubezpieczenie lub tytuł do świadczeń (np. zaświadczenie z ZUS, decyzja o legalnym pobycie i dostępie do świadczeń). W razie braku — zastosuj tryb komercyjny zgodnie z regulaminem placówki albo postępuj według procedur właściwych dla stanu nagłego.
– Uprawnienia do leków: system gabinetowy/preskrypcyjny musi automatycznie zmienić dostępność refundacji przy braku uprawnień; w przeciwnym razie ryzykujesz korektę i zwrot refundacji.
#### Konsekwencje dla rozliczeń z NFZ i ryzyko zwrotów refundacji
– Rozliczenia świadczeń: udzielenie świadczenia pacjentowi bez aktualnych uprawnień może skutkować odrzuceniem roszczenia przez NFZ lub koniecznością korekty sprawozdania. Ustal z działem rozliczeń i OW NFZ właściwy sposób wykazywania takich kontaktów (np. świadczenia komercyjne).
– Refundacja leków i wyrobów: błędne oznaczenie uprawnienia przy wystawieniu e-recepty lub przyjęciu pacjenta do programu lekowego grozi zwrotem refundacji wraz z odsetkami. Zadbaj o reguły walidacyjne w systemach i weryfikację uprawnień na etapie preskrypcji oraz realizacji.
– Kontrole: spodziewaj się wzmożonych kontroli uprawnień w okresie przejściowym. Dokumentuj przebieg weryfikacji (zrzut z eWUŚ, oświadczenia pacjenta, skany dokumentów). Dobre praktyki dowodowe ograniczają ryzyko sporów.
#### Proces przyjęcia pacjenta po zmianach: rejestracja, dokumenty, komunikacja
– Przed wizytą: zidentyfikuj w kalendarzu osoby z Ukrainy zapisane po 30 września. Skontaktuj się i poinformuj, że konieczna będzie aktualna weryfikacja prawa do świadczeń. Zaproponuj instrukcję, jak sprawdzić status (eWUŚ w rejestracji) i jakie dokumenty przynieść.
– Rejestracja: wprowadź krok „weryfikacja uprawnień w dniu wizyty” dla każdej osoby z Ukrainy. Jeśli system pokazuje brak uprawnień, poinformuj o możliwych kosztach i sposobie płatności; przedstaw alternatywy (np. rejestracja komercyjna).
– Preskrypcja: lekarz powinien widzieć status uprawnień w module gabinetowym. W razie braku prawa do refundacji — wystaw receptę z odpłatnością 100% lub wg rzeczywiście przysługujących uprawnień, zgodnie z przepisami.
– Hospitalizacja i stany nagłe: zaktualizuj procedury kwalifikacji płatnika i eskalacji decyzji (dyżurny administracyjny, lekarz koordynator, dział rozliczeń). Utrzymuj dokumentację decyzji klinicznych i administracyjnych.
– Komunikacja: zapewnij materiały informacyjne w języku ukraińskim i polskim. Używaj prostego języka i przedstaw jasną ścieżkę: weryfikacja → decyzja o finansowaniu → zgoda pacjenta na ewentualne koszty.
#### Dlaczego to ważne dla placówek
– Ryzyko finansowe: udzielanie świadczeń bez potwierdzonego tytułu naraża placówkę na brak zapłaty ze środków publicznych i możliwe zwroty wraz z odsetkami.
– Ciągłość opieki i reputacja: transparentne zasady i dobra komunikacja minimalizują skargi oraz przerwania terapii, zwłaszcza w opiece przewlekłej, onkologicznej czy psychiatrycznej.
– Zarządzanie obciążeniem: w okresie przejściowym zwiększy się liczba pytań i wątpliwości. Jasne procedury rejestracji i preskrypcji ograniczą kolejki i chaos informacyjny.
– Zgodność z prawem: zmiany dotyczą uprawnień i podstawy finansowania — błędna interpretacja może skutkować sankcjami po kontrolach płatnika lub organów nadzoru.
– Wsparcie personelu: klarowne wytyczne i materiały w językach pacjentów ułatwiają pracę zespołów medycznych i administracyjnych.
#### Co zrobić teraz (checklista)
– Zweryfikuj źródła:
– Przeczytaj najnowszy komunikat NFZ i stanowisko właściwego oddziału wojewódzkiego.
– Sprawdź, czy opublikowano akty wykonawcze w Dzienniku Ustaw i interpretacje MZ.
– Przegląd pacjentów:
– Wyciągnij listę osób z Ukrainy zapisanych po 30 września (POZ, AOS, hospitalizacje, programy lekowe).
– Skontaktuj się z nimi SMS/telefonicznie/mailowo, informując o konieczności weryfikacji uprawnień i możliwych zmianach finansowania.
– Systemy i procesy:
– Włącz obowiązkową weryfikację eWUŚ w dniu świadczenia; skonfiguruj alerty „brak uprawnień”.
– Zaktualizuj słowniki uprawnień i reguły preskrypcyjne w HIS/Gabinet/e-recepta (w tym domyślne odpłatności).
– Przygotuj szablony oświadczeń o pokryciu kosztów i zgodzie na świadczenia komercyjne.
– Rozliczenia i kontroling:
– Ustal ścieżkę księgowania świadczeń dla pacjentów bez uprawnień (cennik, zaliczki, płatność z góry).
– Wdroż raport do wychwytywania recept refundowanych wystawionych pacjentom bez uprawnień.
– Personel:
– Przeszkol rejestrację, lekarzy, pielęgniarki i farmaceutów klinicznych z nowych zasad i komunikacji z pacjentem.
– Wyznacz punkt kontaktowy (koordynator ds. uprawnień) do szybkich konsultacji w wątpliwych przypadkach.
– Komunikacja z pacjentami:
– Umieść aktualną informację na stronie WWW i w placówce (PL/UA).
– Przygotuj krótkie FAQ w języku ukraińskim o weryfikacji uprawnień i refundacji leków.
– Ryzyka i zgodność:
– Zdefiniuj postępowanie w stanach nagłych i sposób dokumentowania decyzji.
– Upewnij się, że przetwarzanie danych (RODO) obejmuje skany dokumentów potwierdzających uprawnienia.
#### Komunikacja z pacjentami z Ukrainy — praktyczne wskazówki
– Mów jasno o dwóch rzeczach: (1) prawo do świadczeń/leków a (2) sposób finansowania. Podkreśl, że placówka ma obowiązek weryfikować status w systemach NFZ.
– Zadbaj o dostępność językową: krótkie komunikaty i wzory dokumentów po ukraińsku, dostęp do tłumacza telefonicznego lub pracownika znającego język.
– Unikaj ocennych sformułowań; odwołuj się do przepisów i komunikatów NFZ. W przypadku wątpliwości — poinformuj, że sprawa jest konsultowana z oddziałem NFZ.
– Ułatw alternatywy: przedstaw warunki świadczeń komercyjnych, ewentualnie wskaż organizacje pomocowe lub prywatne ubezpieczenia, jeśli pacjent o to pyta.
#### Gdzie na bieżąco sprawdzać interpretacje i szczegóły
– Strona główna NFZ oraz witryny oddziałów wojewódzkich (komunikaty, FAQ).
– Serwis Ministerstwa Zdrowia i publikacje w Dzienniku Ustaw (ustawy, rozporządzenia).
– Portale branżowe i komunikaty samorządów zawodowych (lekarze, pielęgniarki, farmaceuci).
– Kanały informacyjne systemów HIS/gabinetowych — wielu dostawców publikuje praktyczne instrukcje konfiguracyjne po zmianach prawnych.
#### Podstawa i źródła informacji: ważne zastrzeżenia
Powyższe opracowanie opiera się na publicznie dostępnym komunikacie NFZ i doniesieniach medialnych. Na moment przygotowania tekstu nie wszystkie akty prawne i wytyczne szczegółowe były publicznie dostępne w pełnym brzmieniu. Ze względu na brak kompletnych danych nie przytaczamy liczbowych szacunków ani zamkniętych katalogów wyjątków. Zalecamy weryfikację w Państwa OW NFZ oraz monitorowanie oficjalnych publikacji.
Źródło: https://www.rynekzdrowia.pl/Finanse-i-zarzadzanie/30-wrzesnia-traca-prawo-do-wielu-swiadczen-medycznych-i-refundowanych-lekow-NFZ-wydal-komunikat-dotyczacy-obywateli-Ukrainy,276231,1.html
Wnioski dla managerów: kluczem jest ostrożna weryfikacja uprawnień, aktualizacja procesów i systemów oraz proaktywna komunikacja z pacjentami. To minimalizuje ryzyko finansowe i organizacyjne oraz pozwala zachować ciągłość opieki w granicach prawa.