Koniec skierowań dla wybranych poradni specjalistycznych stał się faktem. Nowe przepisy rozszerzają dostęp do części świadczeń AOS bez konieczności posiadania e-skierowania – co wymaga natychmiastowych dostosowań organizacyjnych w placówkach.
#### Czego dotyczy zmiana – koniec skierowań do wybranych specjalistów AOS
Zgodnie z informacją źródłową, weszła w życie zmiana przepisów, która znosi obowiązek przedstawiania skierowania przy umawianiu wizyt do wybranych specjalistów w ambulatoryjnej opiece specjalistycznej (AOS). Oznacza to, że pacjent, rejestrując się do określonych poradni, nie musi już posiadać e-skierowania, a placówka powinna obsłużyć go w trybie „porady bez skierowania” w systemie gabinetowym i sprawozdawczości do NFZ.
Uwaga: źródło ma charakter ogólny i nie zawiera pełnego, oficjalnego wykazu poradni objętych nową regulacją. Dotychczas – jeszcze przed tą zmianą – ze skierowań zwolnieni byli m.in. pacjenci do poradni ginekologiczno‑położniczej, psychiatrycznej, onkologicznej, wenerologicznej czy stomatologicznej. Aktualna nowelizacja rozszerza ten katalog o dodatkowych specjalistów. Dla bezpieczeństwa rozliczeń i zgodności z prawem należy zweryfikować finalny wykaz w akcie wykonawczym (rozporządzenie) lub w komunikacie MZ/NFZ właściwym dla Państwa oddziału wojewódzkiego.
#### Podstawa prawna i termin – zmiana przepisów już obowiązuje
Według publikacji źródłowej zmiana już obowiązuje, co w praktyce oznacza, że placówki muszą traktować pacjentów bez skierowania jako uprawnionych do skorzystania z porad w poradniach objętych nowymi zasadami. Brak pełnych danych (np. numeru Dz.U. i pełnego brzmienia wykazu) w dostępnym omówieniu oznacza konieczność szybkiej weryfikacji:
– treści rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego zasady kierowania do AOS,
– komunikatów centrali NFZ oraz OW NFZ,
– wytycznych sprawozdawczo‑rozliczeniowych (np. pola dot. identyfikatora e‑skierowania w komunikatach XML).
#### Rejestracja i obsługa pacjenta bez skierowania – na co uważać
Zniesienie skierowań dla części poradni zmienia przebieg procesu rejestracji:
– Pacjent nie podaje identyfikatora e‑skierowania. Rejestracja weryfikuje tożsamość i uprawnienia (eWUŚ, dodatkowe uprawnienia, zgody).
– Należy wyraźnie oznaczyć w systemie wizytę jako „porada bez skierowania” – tak, by sprawozdawczość do NFZ była zgodna z nowymi zasadami.
– Trzeba utrzymać rozróżnienie: pierwszorazowa vs. kontynuacja leczenia (ma znaczenie dla slotów, terminów i ścieżki klinicznej).
– Skrypty rejestracyjne i FAQ dla pacjentów muszą jasno informować, do których poradni skierowanie wciąż jest konieczne, a do których już nie.
Warto przygotować prosty algorytm decyzyjny dla rejestracji: 1) ustalenie poradni, 2) weryfikacja czy należy do katalogu bez skierowania (na podstawie oficjalnego wykazu), 3) kwalifikacja na listę oczekujących z właściwym statusem, 4) oznaczenia w dokumentacji i sprawozdawczości.
#### Zmiana a obłożenie i planowanie – jak przygotować grafiki i triage
Zniesienie skierowań zwykle prowadzi do skokowego wzrostu zgłoszeń:
– Zwiększona liczba rejestracji „pierwszorazowych” może wydłużyć kolejki, jeśli nie zostaną dodane sloty i sesje przyjęć.
– Warto wyodrębnić pule terminów dla pacjentów z pilnymi wskazaniami (np. stan nagły, zaostrzenie choroby) oraz dla kontynuacji.
– Rozważenie teleporad w kwalifikujących się poradniach może poprawić dostępność, ale musi być zgodne z zakresem kontraktu i wytycznymi MZ/NFZ.
– Triage pielęgniarski lub lekarski (krótki wywiad przy rejestracji) pomoże lepiej rozdzielić pacjentów pod kątem pilności i właściwego specjalisty.
#### Skutki rozliczeniowe z NFZ – raportowanie „bez skierowania”
Zmiana skierowań wpływa na dane sprawozdawcze i ryzyko korekt:
– W systemie należy prawidłowo oznaczyć wizyty bez identyfikatora e‑skierowania (brak numeru e‑skierowania nie może generować błędu walidacji).
– Sprawdźcie Państwo słowniki i pola w systemie (np. atrybuty skierowania, kody rozpoznań, status „pierwszorazowy”). W wielu systemach medycznych konieczna jest aktualizacja konfiguracji lub wersji oprogramowania.
– Monitorujcie wskaźniki realizacji i limity punktowe – zniesienie skierowań może przyspieszyć konsumowanie kontraktu w AOS. Warto z wyprzedzeniem poinformować OW NFZ o spodziewanej zmianie dynamiki świadczeń.
– Dokumentacja medyczna powinna zawierać uzasadnienie kliniczne udzielenia świadczenia oraz rozpoznania – brak skierowania nie zwalnia z obowiązku rzetelnego opisu i kwalifikacji.
#### Komunikacja z pacjentami – jasne zasady w kanałach kontaktu
Niewystarczająca komunikacja zrodzi kolejki i skargi:
– Zaktualizujcie stronę www (zakładka „Rejestracja”, „Skierowania”), infolinię, autoresponder e‑mail i komunikaty w social mediach.
– Przygotujcie krótkie Q&A: „Do których poradni nie trzeba skierowania?”, „Jak zapisać się na wizytę?”, „Jakie dokumenty zabrać?”.
– Oznaczcie w placówce (tablice, roll‑upy, monitory) poradnie objęte zmianą i standard rejestracji bez skierowania.
– Przeszkolcie personel rejestracji i ochrony/recepcji – aby udzielali spójnych informacji.
#### Zarządzanie ryzykiem i zgodnością – aby uniknąć błędów
– Weryfikujcie uprawnienia pacjenta w eWUŚ i dodatkowe uprawnienia (np. szczególne kategorie pacjentów).
– Nie przenoście automatycznie zasad „bez skierowania” na poradnie, których zmiana nie obejmuje. Każdy przypadek opierajcie na oficjalnym wykazie.
– Jeżeli pacjent wymaga poradni spoza wykazu – poinformujcie o konieczności uzyskania e‑skierowania i wskażcie legalną ścieżkę.
– Uporządkujcie politykę RODO: brak skierowania nie zmniejsza zakresu przetwarzania danych; należy zapewnić właściwe podstawy prawne i klauzule informacyjne.
#### Dlaczego to ważne dla placówek
– Wpływ na popyt: Zniesienie skierowań zwykle zwiększa liczbę zgłoszeń „na już”. To oznacza konieczność modyfikacji grafików, wzmocnienia rejestracji i realokacji zasobów lekarsko‑pielęgniarskich.
– Wpływ na rozliczenia: Więcej świadczeń w krótszym czasie to szybsza konsumpcja limitów i wyższe ryzyko korekt sprawozdań, jeśli systemy nie są dostosowane do obsługi wizyt bez e‑skierowania.
– Wpływ na jakość i bezpieczeństwo: Bez skierowań rośnie rola triage’u i standaryzacji ścieżek – by pacjenci trafiali do właściwych specjalistów, a czas oczekiwania był kontrolowany.
– Reputacja i doświadczenie pacjenta: Jasne zasady i sprawna rejestracja ograniczają frustrację oraz skargi do NFZ i Rzecznika Praw Pacjenta.
#### Co zrobić teraz (checklista)
– Prawo i wytyczne:
– Sprawdź oficjalny wykaz poradni objętych zniesieniem skierowań w rozporządzeniu MZ/komunikatach NFZ (centrala i OW).
– Zaktualizuj procedury wewnętrzne i regulaminy organizacyjne.
– Systemy IT i sprawozdawczość:
– Zaktualizuj system gabinetowy/rejestracyjny: oznaczenia „wizyta bez e‑skierowania”, walidacje, słowniki.
– Przetestuj eksport do NFZ (komunikaty XML) pod kątem braku identyfikatora e‑skierowania.
– Zweryfikuj integracje (P1, eWUŚ, EDM) – czy zachowanie systemów jest zgodne z nowymi zasadami.
– Rejestracja i front desk:
– Przeszkol personel z nowej listy poradni bez skierowania i ścieżek decyzyjnych.
– Przygotuj skrypty rozmów oraz krótkie Q&A dla pacjentów.
– Wyznacz sloty w grafikach na wzrost pierwszorazowych wizyt.
– Organizacja i zasoby:
– Skoryguj grafiki lekarzy i personelu pomocniczego w poradniach objętych zmianą.
– Rozważ wprowadzenie triage’u i dodatkowych sesji (również teleporad, jeśli dopuszczalne).
– Monitoruj obłożenie i czas oczekiwania; ustal próg uruchamiania dodatkowych zasobów.
– Komunikacja:
– Zaktualizuj stronę www, infolinię, social media oraz oznaczenia w placówce.
– Przygotuj komunikat prasowy/newsletter do stałych pacjentów i partnerów.
– Rozliczenia i kontroling:
– Ustal tygodniowy przegląd realizacji kontraktu AOS (konsumpcja limitów, mix pierwszorazowe/kontynuacje).
– Wdroż alerty dla błędów sprawozdawczych związanych z brakiem e‑skierowania.
– Compliance:
– Zaktualizuj klauzule informacyjne RODO (jeśli wymagane) oraz rejestr czynności przetwarzania.
– Zapewnij mechanizm audytu zgodności (np. miesięczny przegląd losowej próby dokumentacji).
#### Wpływ na politykę przyjęć – priorytety i transparentność
W warunkach większego popytu trzeba zadbać o priorytety przyjęć i przejrzystość:
– Zdefiniuj kryteria pilności (objawy alarmowe, zaostrzenia) oraz ich dokumentowanie.
– Utrzymuj transparentne listy oczekujących i zgodność z przepisami dot. kolejek.
– Publikuj na stronie zasady kwalifikacji i przewidywane czasy oczekiwania (aktualizacja co najmniej raz na miesiąc).
#### Monitoring i doskonalenie – jak mierzyć skutki zmiany skierowań
Aby zapanować nad skutkami zmian, wprowadź wskaźniki:
– Czas do pierwszej dostępnej wizyty (pierwszorazowa) w poradniach objętych zmianą.
– Odsetek wizyt bez skierowania oraz odsetek błędów sprawozdawczych.
– No‑show i rezygnacje – zastosuj przypomnienia SMS/e‑mail, listy rezerwowe.
– Konsumpcja punktów/ryczałtu vs. plan – prognozy 4–8 tygodni do przodu.
– Satysfakcja pacjenta (krótka ankieta po wizycie) i liczba skarg.
#### Podsumowanie – zmiana już obowiązuje, działaj rozważnie i zgodnie z prawem
Zniesienie skierowań dla wybranych specjalistów to realna szansa na poprawę dostępności, ale też wyzwanie operacyjne i rozliczeniowe. Bez pełnej, urzędowej listy poradni objętych zmianą nie należy domniemywać uprawnień – konieczna jest szybka weryfikacja w oficjalnych dokumentach i komunikatach NFZ/MZ. Dobrze przygotowana placówka (procedury, systemy IT, komunikacja i grafiki) ograniczy chaos, zminimalizuje ryzyko korekt i wykorzysta zmianę do poprawy doświadczenia pacjenta.
Źródło: Rynek Zdrowia – „Koniec skierowań. Zmiana ws. tych specjalistów już obowiązuje” (rynekzdrowia.pl). Uwaga: publikacja ma charakter informacyjny; pełne brzmienie przepisów należy zweryfikować w aktualnym rozporządzeniu i komunikatach NFZ.