Chmielowiec sygnalizuje prace nad rozwiązaniami określanymi jako „Lex szarlatan”, których celem ma być lepsza ochrona pacjentów przed oszustwem i pseudomedycyną. Dla menedżerów placówek to potencjalne zmiany w obszarze zgodności, marketingu i nadzoru nad ofertą.
#### „Lex szarlatan”: kontekst legislacyjny i stan wiedzy
– Według publicznych wypowiedzi (źródło poniżej) intencją inicjatywy „Lex szarlatan” jest ograniczenie praktyk wprowadzających pacjentów w błąd oraz działań podszywających się pod świadczenia medyczne.
– Na moment przygotowania tego materiału nie wszystkie szczegółowe założenia są publicznie dostępne. Dlatego wnioski dotyczące zakresu obowiązków dla placówek należy formułować ostrożnie.
– Można jednak zakładać, że projekt wpisuje się w szerszy trend: wzmocnienie standardów komunikacji zdrowotnej, doprecyzowanie zasad reklamy usług medycznych i przeciwdziałanie nadużyciom związanym z obietnicami „cudownych terapii”.
Dla zarządzających kluczowe jest przygotowanie placówki do bardziej rygorystycznego podejścia regulatorów i opinii publicznej do dowodów naukowych, rzetelnej informacji oraz kwalifikacji osób świadczących usługi.
#### Cel regulacji: ochrona pacjentów przed oszustwem i pseudomedycyną
„Lex szarlatan” – w zapowiadanym kształcie – ma wzmacniać bezpieczeństwo pacjentów poprzez:
– ograniczenie fałszywych lub niezweryfikowanych twierdzeń zdrowotnych,
– wyraźne odróżnienie świadczeń medycznych od usług niemedycznych,
– większą przejrzystość tytułów i kwalifikacji osób wykonujących świadczenia,
– promowanie praktyk zgodnych z aktualną wiedzą medyczną.
Z perspektywy zarządzania podmiotem leczniczym oznacza to potrzebę udokumentowania, że oferowane świadczenia mają podstawy w dowodach, a komunikacja nie sugeruje skuteczności ani wskazań wykraczających poza stan wiedzy.
#### Możliwy zakres zmian: reklama, kwalifikacje, praktyki bez podstaw dowodowych
Choć nie ma pełnego brzmienia projektu, sygnalizowane i typowe dla podobnych interwencji obszary to:
– Zasady promocji i reklamy usług medycznych: doprecyzowanie granicy między informowaniem a reklamą, zakaz obietnic gwarantowanych efektów i wykorzystywania autorytetu personelu w przekazach komercyjnych.
– Oznaczanie kwalifikacji i tytułów: jasne reguły prezentowania specjalizacji, certyfikatów i uprawnień oraz zakaz sugerowania kompetencji medycznych przez osoby bez odpowiedniego prawa wykonywania zawodu.
– Ograniczenia dot. terapii bez potwierdzenia naukowego: wymóg zachowawczej komunikacji i transparentnych zastrzeżeń, gdy dana interwencja nie ma solidnych dowodów skuteczności.
– Wzmocnienie nadzoru i sankcji: większe uprawnienia organów do reagowania na wprowadzające w błąd praktyki; możliwe kary administracyjne lub dyscyplinarne. Skala sankcji nie jest obecnie publicznie doprecyzowana.
#### Ryzyka i odpowiedzialność dla placówek medycznych
– Prawne: groźba kar administracyjnych, postępowań dyscyplinarnych, a w skrajnych przypadkach odpowiedzialności cywilnej za wprowadzanie w błąd lub narażenie pacjenta.
– Finansowe: koszty korekt działań marketingowych, wycofania materiałów, potencjalnych odszkodowań, a także ryzyko ograniczeń kontraktowych (w relacji z płatnikiem).
– Reputacyjne: spadek zaufania pacjentów, utrata rekomendacji, ryzyko kryzysów medialnych.
– Operacyjne: konieczność przeglądu oferty, umów z podwykonawcami i partnerami, wdrożenia procedur weryfikacji treści.
#### Wpływ na marketing i komunikację placówki
– Komunikaty o skuteczności: zabronione lub ryzykowne mogą być obietnice gwarantowanych rezultatów oraz przekazy sugerujące „przełom” bez oparcia w wiarygodnych badaniach.
– Testimonial i influencerzy: wykorzystanie opinii pacjentów i ambasadorów może wymagać ostrzejszych zasad, w tym jasnych oznaczeń, unikania sugestii leczenia, a także pełnej zgodności z przepisami dot. reklamy wyrobów medycznych czy leków.
– Media społecznościowe: konieczny system autoryzacji postów, stały nadzór merytoryczny oraz archiwizacja treści i źródeł.
– Strona www i materiały informacyjne: standard „evidence-informed” – linki do wytycznych, wskazanie ograniczeń i przeciwwskazań, unikanie języka wartościującego („najskuteczniejszy”, „gwarantowany”).
#### Podwykonawcy i usługi komplementarne: granice odpowiedzialności
– Jeżeli placówka współpracuje z podmiotami oferującymi usługi niemedyczne (np. wellness), potrzebne są jasne rozgraniczenia i oznaczenia charakteru usługi.
– W relacjach z regulowanymi zawodami (np. lekarze, pielęgniarki, fizjoterapeuci, diagności, farmaceuci) – należy wymagać zgodności z zakresem kompetencji i wytycznymi zawodowymi.
– Umowy powinny przewidywać klauzule zgodności, zakazy wprowadzania w błąd, procedury korekty treści i sankcje za naruszenia.
#### Dlaczego to ważne dla placówek
– Ochrona pacjentów i zaufania: placówki, które proaktywnie wdrażają standardy dowodowe i transparentną komunikację, zwiększają lojalność pacjentów.
– Zmniejszenie ryzyka regulacyjnego: przygotowanie procesów compliance ogranicza ekspozycję na kary i postępowania.
– Przewaga konkurencyjna: rynek przesuwa się w stronę odpowiedzialnego marketingu; wiarygodność staje się kluczowym wyróżnikiem.
– Stabilność operacyjna: uporządkowane procedury komunikacji i weryfikacji treści redukują ad hoc interwencje i koszty kryzysów.
– Przygotowanie do kontroli: kompletna dokumentacja dowodowa i jasne ścieżki akceptacji treści skracają czas reakcji na zapytania organów.
#### Dobre praktyki zgodne z „Lex szarlatan” i obecnym prawem
– Oddzielaj informowanie od reklamy: materiały informacyjne powinny opisywać świadczenia, wskazania i przeciwwskazania bez wartościujących sloganów sprzedażowych.
– Pokaż źródła: podawaj odniesienia do wytycznych towarzystw naukowych lub przeglądów systematycznych, jeśli opisujesz efekty lub bezpieczeństwo.
– Transparentnie oznaczaj kwalifikacje: stanowisko, specjalizacja, numer PWZ – bez sugerowania uprawnień, których pracownik nie posiada.
– Uważaj na język: unikaj absolutyzujących stwierdzeń („zawsze”, „gwarantuje”), stosuj sformułowania adekwatne do stanu dowodów („może pomóc u wybranych pacjentów”, „wg wytycznych X”).
– Aktualizuj treści: przegląd merytoryczny co najmniej kwartalnie lub przy zmianach wytycznych.
– Kontroluj podmioty zewnętrzne: zatwierdzaj briefy i ostateczne treści agencji marketingowych, partnerów i influencerów.
#### Co zrobić teraz (checklista)
– Powołaj właściciela procesu compliance ds. komunikacji zdrowotnej (np. komitet merytoryczny: lekarz + prawnik + marketing).
– Przeprowadź audyt oferty:
– zidentyfikuj świadczenia bez mocnych dowodów skuteczności,
– określ minimalne standardy informowania (wskazania, ograniczenia, ryzyko, alternatywy).
– Zrób audyt marketingu i social mediów:
– usuń obietnice gwarantowanych wyników,
– oznacz wyraźnie charakter usługi (medyczna vs. niemedyczna),
– ujednolić politykę testimoniali i współpracy z influencerami.
– Ustal politykę dowodów:
– minimalny poziom źródeł dla roszczeń skuteczności,
– proces cytowania wytycznych,
– format not „Limitacje dowodów”.
– Zaktualizuj umowy z podwykonawcami:
– klauzule zgodności, prawo do korekty treści,
– zakaz wprowadzania w błąd i kary umowne.
– Oznacz kwalifikacje i role:
– przegląd stopki personelu na stronie,
– standard tabliczek/identyfikatorów i podpisów pod artykułami.
– Wdroż szkolenia dla rejestracji i front desk:
– jak odpowiadać na pytania o skuteczność,
– kiedy przełączać rozmowę na lekarza.
– Zbuduj rejestr materiałów:
– matryca akceptacji (kto zatwierdza),
– archiwum wersji i źródeł,
– harmonogram przeglądów.
– Przygotuj plan kryzysowy:
– procedura szybkiej korekty błędnych treści,
– osoba kontaktowa dla mediów i organów,
– szablony oświadczeń.
– Monitoruj otoczenie:
– śledź komunikaty resortu i izb zawodowych,
– zaplanuj aktualizację procedur po publikacji finalnych przepisów.
#### Przygotowanie na możliwe kontrole i raportowanie
– Dokumentuj procesy: protokoły przeglądów merytorycznych, listy kontrolne do publikacji treści, decyzje komitetu z uzasadnieniami.
– Zachowuj ścieżkę dowodową: kopie wytycznych, daty dostępu, wersje dokumentów, streszczenia dowodów do wewnętrznego użytku.
– Ujednolić odpowiedzi: przygotuj FAQ regulacyjne dla recepcji i zespołu marketingu (co wolno, czego unikać, gdzie eskalować).
#### Perspektywa na najbliższe miesiące
Do czasu publikacji finalnych przepisów warto działać zgodnie z zasadą przezorności i standardami rzetelnej komunikacji zdrowotnej. Placówki, które już dziś wdrożą transparentne praktyki, łatwiej dostosują się do ewentualnych nowych wymogów „Lex szarlatan” i ograniczą ryzyko prawne oraz reputacyjne.
Źródło: https://www.rynekzdrowia.pl/Finanse-i-zarzadzanie/Chmielowiec-Lex-szarlatan-pozwoli-chronic-pacjentow-przed-oszustwem-pseudomedycyna,277094,1.html