Co z opieką zdrowotną dla obywateli Ukrainy w Polsce? Padają pierwsze terminy
#### Nowe zasady opieki zdrowotnej dla obywateli Ukrainy w Polsce – co wiemy po wecie
Po prezydenckim wecie dotyczących zmian mających wpływ na zasady świadczeń dla obywateli Ukrainy w Polsce, w debacie publicznej pojawiły się dwa orientacyjne terminy przejścia na nowe rozwiązania. Według doniesień medialnych (Źródło: Rynek Zdrowia), rząd i NFZ zapowiadają modyfikacje zasad, ale na moment pisania tego tekstu brak jest opublikowanego, finalnego aktu prawnego oraz szczegółowych wytycznych wykonawczych. Oznacza to, że placówki medyczne powinny działać zgodnie z obecnie obowiązującym stanem prawnym, jednocześnie przygotowując się na możliwe scenariusze.
Kluczowy sygnał dla menedżerów to dwie „daty graniczne”, które mają porządkować etap przejściowy i docelowy. Nie podajemy konkretnych dni kalendarzowych – nie zostały one w sposób wiążący opublikowane w Dzienniku Ustaw. Wskazujemy natomiast na praktyczne skutki operacyjne, które pojawią się wokół tych kamieni milowych.
#### Dwa terminy graniczne – znaczenie dla harmonogramu świadczeń i finansowania NFZ
Z przestrzeni publicznej przebijają się dwie cezury czasowe:
– termin przejściowy – po którym część uprawnień wynikających ze specustawy może zostać ograniczona lub ukształtowana na nowych zasadach (np. wymóg wykazania tytułu do ubezpieczenia w NFZ lub wprowadzenie innych kryteriów uprawnień),
– termin docelowy – po którym dostęp do świadczeń dla obywateli Ukrainy ma w większym stopniu opierać się na standardowych zasadach systemu powszechnego (np. ubezpieczenie zdrowotne z pracy, nauki, statusu członka rodziny, dobrowolnego ubezpieczenia), z ewentualnymi wyjątkami określonymi przepisami.
Dla placówek medycznych praktyczny efekt tych dwóch dat to:
– konieczność planowania świadczeń rozpoczynanych przed i po terminie przejściowym,
– ryzyko różnic w sposobie rozliczenia hospitalizacji „przechodzących” przez terminy graniczne,
– wymóg weryfikacji statusu uprawnienia przy każdej wizycie (na wejściu do systemu świadczeń i przy kontynuacji leczenia),
– możliwe aktualizacje komunikatów sprawozdawczych i kodowania uprawnień w systemach gabinetowych i HIS.
Uwaga: bez opublikowanego aktu prawnego nie można definitywnie przesądzić, czy świadczenie rozpoczęte przed terminem przejściowym będzie w całości rozliczane na dotychczasowych zasadach. Historia podobnych zmian wskazuje, że zwykle pojawiają się przepisy przejściowe, ale dopóki nie wejdą w życie, warto zabezpieczać dokumentację tak, aby jednoznacznie potwierdzała datę i zakres rozpoczęcia świadczeń.
#### Obecny stan a kierunek zmian – ostrożna interpretacja dla managerów
– Do czasu publikacji nowych przepisów obowiązuje dotychczasowy reżim uprawnień dla obywateli Ukrainy z nadanym statusem (np. PESEL UKR), na zasadach zbliżonych do osoby ubezpieczonej, z określonymi wyjątkami. Szczegóły zawsze należy weryfikować w aktualnych komunikatach NFZ oraz w ustawie i rozporządzeniach.
– W komunikacji rządowej i w mediach pojawia się zapowiedź przejścia w kierunku „normalizacji”, tzn. większego oparcia prawa do świadczeń o standardowe tytuły ubezpieczenia. Co to oznacza operacyjnie? Częstsze stosowanie ścieżki: praca w Polsce → zgłoszenie do ubezpieczenia → pozytywna weryfikacja w eWUŚ albo dobrowolne ubezpieczenie.
– Nie ma jeszcze potwierdzonych liczb, limitów ani pełnych katalogów wyjątków. Dlatego nie rekomendujemy planować budżetu wyłącznie w oparciu o nieoficjalne zapowiedzi. Zabezpieczcie scenariusze alternatywne.
#### Weryfikacja uprawnień: eWUŚ, PESEL UKR, oświadczenia – praktyka na okres przejściowy
– W każdej rejestracji stosujcie weryfikację w eWUŚ i równoległe sprawdzenie dokumentów potwierdzających tożsamość oraz status (np. PESEL UKR). W okresach zmian statusy w eWUŚ mogą być odświeżane z opóźnieniem – dokumentujcie czynności weryfikacyjne.
– Jeżeli nowe przepisy wprowadzą inne kategorie uprawnień lub zmienią sposób kodowania, przygotujcie aktualizację słowników w HIS, modułach rozliczeniowych i w oprogramowaniu gabinetowym.
– Zapewnijcie spójność danych w raportach do NFZ. Błędnie zakodowane uprawnienie świadczeniobiorcy to typowy powód korekt i wstrzymania płatności.
– Uporządkujcie procedurę dla sytuacji „braku zielonego eWUŚ” mimo posiadania dokumentu statusowego – oświadczenie pacjenta zgodne z wzorem NFZ oraz adnotacja w dokumentacji medycznej.
#### Rozliczenia z NFZ i ryzyka kontraktowe w świetle nowych terminów
– Przygotujcie rozdzielenie epizodów leczenia zaczętych przed i po terminie przejściowym. Nawet jeśli finalnie ustawodawca przewidzi rozliczenie całości po dawnych zasadach – posiadanie klarownego podziału ułatwi kontrolę.
– W AOS i POZ zwróćcie uwagę na rozliczenia wizyt kontrolnych kontynuowanych po „dacie granicznej”. W JGP/Hospitalizacji – dokumentujcie moment rozpoczęcia i zakończenia świadczenia oraz powody konieczności kontynuacji.
– W farmakoterapii (e-recepta) przygotujcie instrukcje dla lekarzy dotyczące wskazywania uprawnienia pacjenta zgodnie z aktualnymi zasadami – szczegóły mogą się zmienić, więc nie utrwalajcie na stałe „skrótów” w systemie bez opcji łatwej podmiany.
– Zabezpieczcie płynność: przy niepewności zasad rozliczeń warto rozważyć rezerwę na korekty oraz monitoring należności w podziale na grupy uprawnień.
#### Organizacja pracy i komunikacja z pacjentami z Ukrainy
– Zaplanujcie dwujęzyczne informacje (PL/UA) w rejestracji i na stronie WWW placówki, w tym: „jak sprawdzamy uprawnienia”, „jakie dokumenty trzeba mieć przy sobie”, „gdzie uzyskać wsparcie w sprawach ubezpieczenia”.
– Wyznaczcie w zespole osobę kontaktową do śledzenia komunikatów NFZ i MZ oraz do szybkiego przekładania ich na instrukcje wewnętrzne.
– Zadbajcie o dostęp do tłumacza (wewnętrznego lub zewnętrznej usługi) w punktach newralgicznych: SOR, izba przyjęć, rejestracja AOS, gabinety POZ. Nieporozumienia językowe przy zmianie zasad to częsta przyczyna skarg.
– Edukujcie pacjentów pracujących w Polsce o konieczności zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego oraz aktualizacji danych u płatnika składek – ułatwi to ich weryfikację w eWUŚ po wejściu nowych zasad.
#### Zagadnienia prawne i zgodność (RODO, prawa pacjenta, równe traktowanie)
– Gromadząc dane o statusie (np. PESEL UKR), trzymajcie się zasady minimalizacji i podstawy prawnej przetwarzania danych medycznych. Zaktualizujcie rejestr czynności przetwarzania i klauzule informacyjne.
– Unikajcie różnicowania pacjentów w sposób dyskryminujący. Zmiany uprawnień mogą być odbierane wrażliwie – udzielajcie jasnych, takich samych informacji wszystkim pacjentom w tej samej sytuacji prawnej.
– Przy odmowie świadczenia z powodu braku uprawnienia dokumentujcie podstawę prawną oraz oferujcie pacjentowi ścieżki alternatywne (np. komercyjne, dobrowolne ubezpieczenie, informacje o instytucjach pomocowych).
#### Dlaczego to ważne dla placówek
– Ryzyko finansowe: błędne zakodowanie uprawnienia po zmianach może skutkować korektami i wstrzymaniem płatności z NFZ.
– Ciągłość leczenia: pacjenci w trakcie terapii (onkologia, dializoterapia, ciąża i poród, psychiatria) wymagają pewności finansowania i jasnych reguł kontynuacji.
– Reputacja i skargi: w okresach zmian rośnie liczba skarg do Rzecznika Praw Pacjenta – klarowna komunikacja i procedury ograniczają ryzyko.
– Obciążenie rejestracji: wzrost zapytań o uprawnienia i dokumenty – brak przygotowania powoduje kolejki i błędy.
– Kontrole płatnika: NFZ w fazie wdrożenia nowych zasad częściej weryfikuje poprawność danych i zgodność dokumentacji.
#### Co zrobić teraz (checklista)
– Monitoring prawa i wytycznych:
– Wyznacz odpowiedzialnego za codzienny przegląd: Dziennik Ustaw, komunikaty MZ, NFZ (centrala + oddziały wojewódzkie).
– Zapisz w kalendarzu dwa „orientacyjne terminy” i ustaw alerty na możliwe zmiany.
– Systemy i kodowanie:
– Zaktualizuj słowniki uprawnień w HIS/EMR z możliwością szybkiej edycji po publikacji rozporządzeń.
– Sprawdź, czy raporty do NFZ (AOS, POZ, szpital, JGP) prawidłowo przenoszą kody uprawnień i statusy eWUŚ.
– Procedury rejestracji:
– Wprowadź listę dokumentów akceptowanych przy weryfikacji (PL/UA), w tym PESEL UKR i oświadczenia.
– Opracuj ścieżkę postępowania, gdy eWUŚ nie potwierdza uprawnienia mimo dokumentów pacjenta.
– Organizacja udzielania świadczeń:
– Oznacz pacjentów w trakcie leczenia, u których cykle mogą przechodzić przez terminy graniczne; zaplanuj kontrolę ich rozliczeń.
– Zbierz zespół (lekarz prowadzący, dział rozliczeń, rejestracja) do przeglądu „spraw przejściowych”.
– Komunikacja:
– Przygotuj krótkie informacje dla pacjentów (PL/UA) o możliwych zmianach i o tym, że prawa do leczenia nie znikają z dnia na dzień – zmienia się sposób ich potwierdzenia.
– Przeszkol rejestrację z jasnych, jednolitych komunikatów, aby uniknąć dezinformacji.
– Finanse i ryzyko:
– Utwórz rezerwę na ewentualne korekty i opóźnienia płatności.
– Zaplanuj wewnętrzny audyt 30 dni po wejściu nowych zasad: losowa próba świadczeń, zgodność uprawnień, komplet dokumentacji.
– Współpraca z otoczeniem:
– Ustal kontakt w oddziale NFZ do szybkich konsultacji przypadków spornych.
– Nawiąż współpracę z lokalnymi NGO/urzędem miasta w zakresie informacji dla obywateli Ukrainy o ubezpieczeniu i prawach do świadczeń.
#### Scenariusze operacyjne – na co szczególnie uważać
– Hospitalizacje i procedury ciągłe: jeśli przepisy przesądzą różne zasady przed/po terminie, rozważcie kody rozliczeniowe i potwierdzenia dat świadczeń dziennych. Dokumentujcie medyczne uzasadnienia nieprzerwalności leczenia.
– POZ: upewnijcie się, że deklaracje wyboru lekarza/położnej/pielęgniarki oraz weryfikacja uprawnień są spójne z nowymi zasadami – szczególnie przy deklaracjach złożonych wcześniej.
– AOS i badania diagnostyczne: kontrolujcie skierowania wystawione przed terminem i realizowane po nim; sprawdzajcie, czy skierowanie zachowuje ważność i czy pacjent ma nadal wymagany status.
– Leki i refundacja: przekażcie lekarzom zwięzły przewodnik, jakie uprawnienia wybierać przy e-recepcie dla pacjentów z Ukrainy po zmianach – i jak dokumentować podstawę uprawnienia w EDM.
#### Podsumowanie i zalecenia końcowe
Z punktu widzenia zarządzania placówką kluczowe są dziś: dyscyplina w weryfikacji uprawnień, gotowość systemów IT do szybkich aktualizacji, jasne procedury dla przypadków przejściowych oraz rzetelna komunikacja z pacjentami. Dwie daty graniczne sygnalizowane w przestrzeni publicznej będą determinować sposób rozliczeń i organizacji pracy – ale dopóki nie zostaną opublikowane wiążące przepisy, unikajmy pochopnych decyzji finansowych i kontraktowych.
Śledźcie uważnie komunikaty NFZ i MZ, zabezpieczajcie dokumentację medyczną i administracyjną oraz przygotujcie zespół na „miękkie” wdrożenie: najpierw próbę generalną w wewnętrznych procedurach, potem korekty po publikacji prawa. Taka strategia minimalizuje ryzyko korekt i jednocześnie zapewnia pacjentom – także obywatelom Ukrainy – płynny dostęp do świadczeń na zasadach obowiązujących w danym momencie.
Źródło: https://www.rynekzdrowia.pl/Polityka-zdrowotna/Nowe-zasady-dla-Ukraincow-w-Polsce-Po-wecie-padaja-dwa-kluczowe-daty,275047,14.html (na moment pisania brak pełnych danych liczbowych i aktów wykonawczych, dlatego rekomendujemy ostrożność interpretacyjną).