Ministerstwo Zdrowia, we współpracy z konsultantem krajowym, zapowiada działania zabezpieczające opiekę okołoporodową na obszarach bez oddziału położniczo-ginekologicznego. W tym kontekście wskazano wprowadzenie nowego świadczenia gwarantowanego: opieka nad ciężarną lub rodzącą realizowana przez położną.
#### Oddział położniczo-ginekologiczny w Lesku – komunikat MZ a zabezpieczenie opieki okołoporodowej
W oficjalnym komunikacie Ministerstwo Zdrowia odniosło się do sytuacji oddziału położniczo-ginekologicznego w szpitalu w Lesku i podjęło temat organizacji opieki dla powiatów bez bezpośredniego dostępu do takiego oddziału. Z przekazu wynika, że resort wraz z konsultantem krajowym w dziedzinie położnictwa i ginekologii zainicjował rozwiązania mające utrzymać ciągłość opieki nad ciężarnymi i rodzącymi, w tym wprowadzenie świadczenia gwarantowanego realizowanego przez położne.
W tym momencie brakuje pełnych danych wykonawczych (m.in. szczegółowych kryteriów rozliczeniowych, wymagań kadrowych czy zakresu procedur), a część informacji będzie zapewne doprecyzowana w aktach wykonawczych i komunikatach Narodowego Funduszu Zdrowia oraz w dokumentacji dotyczącej katalogów świadczeń. Dla menedżerów placówek oznacza to konieczność czujnego monitorowania zmian i przygotowania organizacyjnego pod nowe wymogi.
#### Nowe świadczenie gwarantowane: „Opieka nad ciężarną lub rodzącą realizowana przez położną” – założenia i kierunki
Wprowadzenie świadczenia gwarantowanego realizowanego przez położną odpowiada na potrzebę zabezpieczenia opieki na terenach, gdzie nie funkcjonuje oddział położniczo-ginekologiczny. Ideą jest zwiększenie roli położnej jako pierwszej osoby kontaktu w opiece nad ciężarną i w sytuacjach okołoporodowych, przy zachowaniu ścieżek eskalacji do lekarza i do ośrodków referencyjnych w razie wskazań medycznych.
W praktyce realizacja takiego świadczenia może obejmować:
– koordynację przebiegu ciąży zgodnie z obowiązującymi standardami opieki okołoporodowej,
– edukację, wsparcie i ocenę dobrostanu pacjentki i płodu, a także kwalifikację do konsultacji lekarskich,
– przygotowanie planu porodu i postępowanie w stanach nagłych w ramach udzielonych kompetencji,
– współpracę z zespołami ratownictwa medycznego oraz podmiotami zabezpieczającymi porody w trybie całodobowym.
Zakres i szczegóły rozliczeń będą zależne od dokumentów wykonawczych. Do czasu ich publikacji rekomendowane jest zachowanie ostrożności przy planowaniu budżetów oraz wdrożeń informatycznych.
#### Zabezpieczenie opieki okołoporodowej w powiatach bez oddziału położniczo-ginekologicznego – możliwe modele
W powiatach bez oddziału położniczo-ginekologicznego kluczowe jest zorganizowanie sieci współpracujących podmiotów. Menedżerowie mogą rozważyć:
– wzmocnienie roli położnych POZ i położnych środowiskowych w ramach istniejących umów, z jasnymi ścieżkami przekierowania do AOS lub szpitala,
– utworzenie lub rozwinięcie poradni ginekologiczno-położniczych z komponentem koordynacji opieki,
– porozumienia z ośrodkami referencyjnymi (szpitale z izbą przyjęć/oddziałem położniczym), zapewniające szybkie przyjęcie pacjentek kierowanych przez położne,
– uruchomienie telefonicznej linii konsultacyjnej 24/7 dla ciężarnych, prowadzonej przez położne z procedurami eskalacji,
– wdrożenie procedur transportu medycznego dla rodzących i ciężarnych z powikłaniami.
Każdy z tych elementów powinien być osadzony w lokalnej mapie potrzeb zdrowotnych oraz uwzględniać dostępność kadrową i geograficzną.
#### Konsekwencje dla placówek: regulacje, finanse, informatyka i zasoby
Wprowadzenie nowego świadczenia zwykle wiąże się z:
– aktualizacją umów z płatnikiem (NFZ) i wniosków o aneksy po opublikowaniu szczegółów produktu/świadczenia,
– dostosowaniem systemów informatycznych (słowniki świadczeń, kody rozliczeniowe, raportowanie),
– weryfikacją spełnienia wymagań kadrowych (kwalifikacje położnych, możliwość pracy w trybie dyżurowym),
– przeglądem procedur klinicznych i organizacyjnych, w tym zasad kwalifikacji pacjentek i przekierowania do lekarza,
– zapewnieniem komunikacji z pacjentkami (materiały informacyjne, strona www, rejestracja, infolinia),
– przygotowaniem modelu finansowego z buforem na okres przejściowy (do czasu ustabilizowania rozliczeń).
Na dzień publikacji brak jest pełnych danych dotyczących stawek i limitów. Placówki powinny planować scenariusze ostrożnościowe i prowadzić dialog z oddziałami wojewódzkimi NFZ.
#### Ryzyka operacyjne i jak je ograniczyć w opiece nad ciężarną i rodzącą realizowanej przez położną
Najważniejsze obszary ryzyka to:
– triage i eskalacja: jasne kryteria kiedy położna samodzielnie prowadzi opiekę, a kiedy wymagana jest pilna konsultacja lekarska lub transport do szpitala,
– dostępność całodobowa: zabezpieczenie dyżurów i zastępstw, aby uniknąć przerw w opiece,
– logistyka transportu: uzgodnione procedury z dyspozytornią i szpitalami referencyjnymi,
– dokumentacja i ciągłość informacji: ujednolicony szablon dokumentacji, który towarzyszy pacjentce w ścieżce opieki,
– bezpieczeństwo i jakość: monitorowanie zdarzeń niepożądanych, audyty wewnętrzne, regularne szkolenia (np. postępowanie w krwotokach, stany zagrożenia życia matki i płodu),
– komunikacja: spójne, zrozumiałe instrukcje dla pacjentek o objawach alarmowych i sposobach kontaktu.
Skuteczne ograniczanie ryzyka wymaga interdyscyplinarnej współpracy i jasno opisanych standardów postępowania.
#### Komunikacja z pacjentkami – informacja o dostępności, ścieżce kontaktu i prawach
Placówki powinny:
– poinformować o dostępności opieki położnej i sposobach zapisów (telefon, e-rejestracja, e-mail),
– udostępnić prostą ścieżkę eskalacji: kiedy dzwonić, gdzie jechać, kogo powiadomić,
– przekazać listę objawów alarmowych i instrukcje postępowania,
– zapewnić materiały edukacyjne (plan porodu, karmienie piersią, przygotowanie do porodu, wsparcie po porodzie),
– poinformować o prawach pacjentki, w tym o prawie do intymności, informacji i wyboru świadczeniodawcy,
– zadbać o dostępność językową (materiały dla pacjentek z Ukrainy lub innych krajów) i o inkluzywność przekazu.
Przejrzysta komunikacja zmniejsza liczbę interwencji pilnych i poprawia satysfakcję pacjentek.
#### Dlaczego to ważne dla placówek
– Ciągłość opieki i bezpieczeństwo: na obszarach bez oddziału położniczo-ginekologicznego nowe świadczenie pozwoli uniknąć luk w opiece i skrócić czas reakcji w sytuacjach pilnych.
– Zgodność z regulacjami: wdrożenie świadczenia gwarantowanego to element compliance wobec standardów opieki okołoporodowej i polityk MZ.
– Efektywność i optymalizacja zasobów: większe wykorzystanie kompetencji położnych może odciążyć poradnie AOS i oddziały, poprawiając dostępność.
– Wizerunek i zaufanie: placówki, które proaktywnie zorganizują opiekę, wzmocnią pozycję na rynku lokalnym i relacje z pacjentkami oraz samorządami.
– Potencjał kontraktowy: po doprecyzowaniu zasad przez NFZ możliwe będzie włączenie świadczenia do oferty i stabilizacja finansowania.
– Jakość i wyniki zdrowotne: skoncentrowanie na koordynacji, edukacji i wczesnym wykrywaniu nieprawidłowości sprzyja lepszym rezultatom klinicznym.
#### Co zrobić teraz (checklista)
– Przeanalizuj komunikat MZ i monitoruj kolejne akty wykonawcze oraz komunikaty NFZ (w tym katalogi świadczeń i wytyczne sprawozdawcze).
– Skontaktuj się z właściwym oddziałem wojewódzkim NFZ w sprawie planowanego zakresu umów/aneksów i harmonogramu wdrożeń.
– Zmapuj lokalne potrzeby: liczba ciężarnych objętych opieką, odległość do ośrodków referencyjnych, dostępność położnych.
– Opracuj model organizacyjny: dyżury położnych (w tym 24/7 w trybie on-call), ścieżki eskalacji, współpraca z SOR/izbą przyjęć i transportem medycznym.
– Zaktualizuj procedury kliniczne (triage, objawy alarmowe, kwalifikacja do konsultacji lekarskiej, pilne przekazanie do szpitala).
– Przygotuj i przeszkol zespół: zakres kompetencji położnych, symulacje scenariuszy nagłych, komunikacja z pacjentką.
– Dostosuj systemy IT: rejestracja, terminarze, dokumentacja, kody raportowe świadczeń (po publikacji słowników), integracja z EDM.
– Zapewnij dostępność sprzętu i logistyki: środki łączności, niezbędne wyposażenie dla położnych w terenie, procedury transportu.
– Przygotuj materiały dla pacjentek: instrukcje kontaktu, objawy alarmowe, plan opieki, FAQ na stronie www i w placówce.
– Ustal mierniki jakości: czas reakcji, liczba eskalacji pilnych, odsetek planowych przyjęć do ośrodków referencyjnych, satysfakcja pacjentek.
– Zbuduj sieć współpracy: umowy/patronaty z pobliskimi szpitalami i poradniami, kanały komunikacji roboczej (telefony dyżurowe, secure chat).
– Zaplanuj komunikację z interesariuszami: samorząd, POZ, AOS, ratownictwo medyczne, położne środowiskowe, NGO wspierające rodziny.
– Uwzględnij aspekt prawny i RODO: upoważnienia, powierzenia przetwarzania, wzory zgód, procedury udostępniania dokumentacji.
– Zaplanuj finansowanie przejściowe: rezerwy na okres do momentu rozliczania nowego świadczenia, analiza wpływu na cash flow.
– Przygotuj publiczny komunikat placówki, spójny z przekazem MZ, z jasnym opisem dostępności opieki i ścieżek kontaktu.
#### Perspektywa operacyjna: koordynacja, standaryzacja i współpraca
Aby realnie zabezpieczyć opiekę okołoporodową, konieczne jest połączenie trzech elementów:
– koordynacja opieki – położna jako stały punkt kontaktu i przewodnik pacjentki po systemie,
– standaryzacja – jednolite procedury, progi eskalacji, ujednolicona dokumentacja,
– współpraca – formalne porozumienia z ośrodkami referencyjnymi i ratownictwem, przepływ informacji w czasie rzeczywistym.
Tak zorganizowany model minimalizuje ryzyko oraz umożliwia szybkie wdrożenie po opublikowaniu szczegółów rozliczeniowych.
#### Podsumowanie
Komunikat MZ dotyczący oddziału położniczo-ginekologicznego w Lesku wpisuje się w szerszą politykę zabezpieczania opieki okołoporodowej w powiatach bez dedykowanego oddziału. Kluczowym narzędziem ma być nowe świadczenie gwarantowane – opieka nad ciężarną lub rodzącą realizowana przez położną. Na dziś brak pełnych danych o szczegółach organizacyjno-finansowych, ale placówki mogą i powinny przygotować się organizacyjnie: zmapować potrzeby, sformalizować współpracę z ośrodkami referencyjnymi, zaktualizować procedury i komunikację z pacjentkami. Proaktywne działania zwiększą bezpieczeństwo pacjentek i ułatwią szybkie wejście w nowy model po publikacji aktów wykonawczych.
Źródło: https://www.gov.pl/web/zdrowie/komunikat-w-sprawie-oddzialu-polozniczo-ginekologicznego-szpitala-w-lesku
Uwaga: z uwagi na ogólny charakter komunikatu źródłowego, powyższy materiał nie zawiera danych liczbowych ani szczegółów rozliczeniowych, które powinny zostać zweryfikowane po publikacji odpowiednich dokumentów MZ i NFZ.