Do konsultacji publicznych trafił projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniający przepisy o świadczeniach gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego. Celem jest rozszerzenie dostępności opieki okołoporodowej, zwłaszcza w powiatach bez zakontraktowanych oddziałów położniczo-ginekologicznych.
#### Kontekst regulacyjny: świadczenia gwarantowane i leczenie szpitalne w opiece okołoporodowej
Projektowana zmiana dotyczy katalogu świadczeń gwarantowanych w leczeniu szpitalnym, a więc obszaru, który reguluje zasady organizacji, minimalne wymagania oraz finansowanie świadczeń przez NFZ. W centrum zainteresowania znalazła się opieka okołoporodowa – od przyjęcia ciężarnej do porodu po opiekę bezpośrednio po urodzeniu – oraz sposoby zapewnienia jej dostępności na obszarach, które dotychczas nie miały zakontraktowanych oddziałów położniczo-ginekologicznych. Zgodnie z informacją ministerialną, to właśnie deficyt infrastruktury i kadr w części powiatów jest impulsem do poszukiwania elastyczniejszych rozwiązań organizacyjnych.
#### Cel i zakres: rozszerzająca dostępność opieki okołoporodowej dla powiatów bez oddziałów położniczo-ginekologicznych
Według komunikatu, projekt ma poprawić dostępność świadczeń okołoporodowych poprzez modyfikację dotychczasowych przepisów. Może to oznaczać doprecyzowanie zasad realizacji świadczeń w podmiotach, które nie prowadzą pełnoprofilowego oddziału położniczo-ginekologicznego, ale spełnią określone warunki do świadczenia opieki okołoporodowej, w tym w modelu kooperacyjnym z innymi podmiotami. Na etapie konsultacji publicznych szczegółowe brzmienie poszczególnych paragrafów może jeszcze ulec zmianie, dlatego kluczowe jest śledzenie oficjalnych dokumentów i stanowisk.
#### Co może oznaczać „rozszerzenie dostępności” w praktyce organizacyjnej (bez przesądzania szczegółów)
Z punktu widzenia zarządzających placówkami można oczekiwać, że finalne rozporządzenie:
– doprecyzuje warunki realizacji świadczeń gwarantowanych w zakresie porodu i opieki poporodowej w miejscach innych niż klasyczny oddział położniczo-ginekologiczny (np. poprzez wymogi kadrowe, sprzętowe, procedury bezpieczeństwa),
– wzmocni wymogi koordynacji opieki oraz ciągłości ścieżki pacjentki (konsultacje, kwalifikacja, transport, opieka po porodzie),
– wskaże mechanizmy współpracy pomiędzy podmiotami – np. ośrodkiem zapewniającym porody i placówką, która prowadzi opiekę przedporodową lub opiekę połogową,
– ureguluje zasady przekazywania pacjentki do wyższego poziomu referencyjności w sytuacjach klinicznych wymagających bardziej zaawansowanej opieki.
Powyższe kierunki wynikają z logiki systemowej i praktyki tworzenia przepisów w obszarze świadczeń gwarantowanych, ale szczegóły (jak wymagania szczegółowe, warunki finansowania, okresy przejściowe) należy zweryfikować w finalnym tekście aktu.
#### Oddział położniczo-ginekologiczny a alternatywne modele opieki okołoporodowej – implikacje dla NFZ i kontraktowania
Dla wielu podmiotów kluczowe będzie, czy i w jakim zakresie możliwe będzie:
– uzyskanie kontraktu NFZ na określone moduły opieki okołoporodowej bez utrzymywania pełnego oddziału położniczo-ginekologicznego,
– realizowanie części świadczeń w modelu partnerskim (np. podwykonawstwo, porozumienia między placówkami, ścieżki referencyjne),
– rozliczanie transportu medycznego i konsultacji międzypodmiotowych w sposób spójny z nowym koszykiem świadczeń.
Na tym etapie nie opublikowano szczegółowych taryf ani opisów produktów rozliczeniowych, dlatego zarządzający powinni przygotować kilka wariantów planu finansowego. Warto również zmapować potencjalnych partnerów klinicznych i logistycznych w regionie.
#### Kadry, kompetencje i standardy opieki okołoporodowej: bezpieczeństwo i jakość
Rozszerzenie dostępności opieki nie zwalnia z realizacji obowiązujących standardów opieki okołoporodowej oraz wymogów jakości i bezpieczeństwa pacjentek oraz noworodków. Istotne kwestie zarządcze:
– zapewnienie dostępności kompetencji położnych i lekarzy (położnictwo i ginekologia, anestezjologia, neonatologia) stosownie do profilu realizowanych świadczeń i wymogów prawnych,
– gotowość do postępowania w stanach nagłych, w tym jasne kryteria i procedury natychmiastowego przekazania pacjentki do ośrodka o wyższym poziomie referencyjności,
– wyposażenie w niezbędny sprzęt i materiały oraz zapewnienie ich serwisu i walidacji,
– dokumentowanie zgodnie z przepisami i standardami, w tym właściwe sprawozdawanie do NFZ oraz systemów informacyjnych (np. SIM), zgodnie z obowiązującymi regulacjami,
– szkolenia personelu i audyty wewnętrzne dot. zgodności ze standardami organizacyjnymi opieki okołoporodowej.
#### Koordynacja opieki, ścieżki pacjentki i transport medyczny w leczeniu szpitalnym
Rozszerzanie dostępności nie powiedzie się bez solidnej koordynacji:
– standaryzowane ścieżki pacjentki od kwalifikacji przez poród po opiekę połogową i laktacyjną,
– umowy i porozumienia z podmiotami pełniącymi funkcję ośrodków referencyjnych,
– zabezpieczenie transportu medycznego (sanitarnego i w razie potrzeby neonatologicznego) z określonymi czasami reakcji i odpowiedzialnością,
– mechanizmy konsultacji specjalistycznych, w tym możliwość telekonsultacji tam, gdzie przepisy to dopuszczają,
– spójna komunikacja z pacjentkami: informowanie o zakresie dostępnych świadczeń, miejscach realizacji oraz zasadach postępowania w razie komplikacji.
#### Ryzyka regulacyjne i operacyjne: jak minimalizować niepewność na etapie konsultacji
– Ryzyko interpretacyjne: do czasu publikacji finalnej wersji przepisu istnieje ryzyko zmiany wymagań. Zalecane jest przygotowanie scenariuszy A/B (minimalny i rozszerzony zakres).
– Ryzyko kadrowe: trudności w pozyskaniu i utrzymaniu specjalistów. Warto rozważyć elastyczne grafiki, dyżury łączone i współpracę między placówkami.
– Ryzyko finansowe: niepewne taryfy i produkty rozliczeniowe. Przygotować konserwatywne budżety i symulacje progu rentowności.
– Ryzyko jakości i bezpieczeństwa: konieczność ścisłego przestrzegania standardów opieki okołoporodowej, prowadzenia rejestrów zdarzeń niepożądanych i regularnych analiz.
#### Dlaczego to ważne dla placówek
– Szansa na rozwój usług: nowe przepisy mogą otworzyć drogę podmiotom z regionów bez oddziałów położniczo-ginekologicznych do wejścia w segment opieki okołoporodowej, w modelu dostosowanym do lokalnych możliwości.
– Wzmocnienie pozycji na rynku: zapewnienie ciągłości opieki kobietom w ciąży może zwiększyć rozpoznawalność placówki w regionie i poprawić retencję pacjentek w innych zakresach świadczeń.
– Dywersyfikacja kontraktu z NFZ: potencjalne nowe strumienie przychodów (po finalizacji rozporządzenia i ogłoszeniu zasad rozliczeń) mogą stabilizować finansowanie.
– Budowa sieci współpracy: formalizacja porozumień z ośrodkami referencyjnymi, transportem medycznym i poradniami może poprawić efektywność działania i bezpieczeństwo pacjentek.
– Realizacja misji zdrowia publicznego: poprawa dostępności opieki okołoporodowej w powiatach deficytowych to wymierny wkład w wyrównywanie szans zdrowotnych.
#### Wpływ na NFZ, kontraktowanie i sprawozdawczość świadczeń gwarantowanych
Z perspektywy administracyjnej placówki powinny przygotować się na:
– możliwe zmiany w definicjach i opisach świadczeń okołoporodowych w koszyku świadczeń gwarantowanych,
– ewentualne nowe wymagania dotyczące warunków realizacji świadczeń (kadry, sprzęt, procedury),
– aktualizację umów z NFZ po wejściu w życie rozporządzenia oraz dostosowanie systemów HIS/ERP do nowych produktów i kodów sprawozdawczych,
– konieczność wykazania spełniania kryteriów jakości i bezpieczeństwa przy aneksowaniu umów.
Na moment publikacji brak publicznie dostępnych, kompletnych danych o taryfach i szczegółowych produktach rozliczeniowych. Dlatego rekomendowane są analizy wrażliwości finansowej.
#### Co zrobić teraz (checklista)
– Zapoznaj się z treścią projektu:
– Pobierz dokument z oficjalnej strony MZ i przeanalizuj proponowane zmiany w kontekście profilu Twojej placówki.
– Zidentyfikuj obszary ryzyka i potencjalne korzyści operacyjne.
– Przygotuj stanowisko do konsultacji publicznych:
– Zbierz opinie zespołów klinicznych (położnictwo, neonatologia, anestezjologia), działu jakości, prawnego i finansowego.
– Opracuj konkretne uwagi i propozycje brzmienia przepisów; prześlij je w trybie konsultacji w terminie podanym przez MZ.
– Opracuj scenariusze organizacyjne:
– Scenariusz minimalny: zakres świadczeń możliwy do uruchomienia w obecnej infrastrukturze przy ograniczonych zmianach.
– Scenariusz docelowy: pełniejsza oferta w oparciu o współpracę z partnerami i ewentualne inwestycje.
– Zmapuj partnerów i ścieżki referencyjne:
– Zidentyfikuj ośrodki referencyjne do przekazywania pacjentek z powikłaniami oraz podmioty transportu medycznego.
– Nawiąż wstępne porozumienia operacyjne i określ kryteria przekazania.
– Oceń gotowość kadrową:
– Zweryfikuj dostępność położnych i lekarzy oraz możliwości dyżurowe.
– Zaplanuj szkolenia z zakresu standardów opieki okołoporodowej, postępowania w stanach nagłych, dokumentacji i komunikacji klinicznej.
– Sprawdź infrastrukturę i sprzęt:
– Przeprowadź audyt wyposażenia i zgodności z wymogami (monitoring, zaplecze higieniczne, bezpieczeństwo).
– Zaplanuj niezbędne inwestycje lub leasing, uwzględniając harmonogram dostaw.
– Przygotuj systemy IT i sprawozdawczość:
– Omów z dostawcą HIS/BI potencjalne zmiany w kodach, raportowaniu do NFZ i integracji z systemami państwowymi.
– Ustal wskaźniki jakości i KPI dla ścieżki okołoporodowej (np. czasy reakcji, satysfakcja pacjentek, wskaźniki bezpieczeństwa).
– Uporządkuj dokumentację i procedury:
– Zaktualizuj procedury kliniczne i administracyjne zgodnie z obowiązującymi standardami i przewidywanymi zmianami.
– Przygotuj wzory porozumień z partnerami i klauzule dot. odpowiedzialności oraz raportowania.
– Zaplanuj komunikację z interesariuszami:
– Przygotuj informację dla personelu, samorządu lokalnego i pacjentek o planowanym zakresie usług (z zastrzeżeniem statusu projektu).
– Ustal kanały bieżącej komunikacji między dyżurami, transportem i ośrodkami referencyjnymi.
– Monitoruj proces legislacyjny:
– Wyznacz osobę odpowiedzialną za śledzenie konsultacji, publikacji uzasadnienia i ostatecznej wersji rozporządzenia.
– Zaplanuj szybkie wdrożenie zmian po publikacji finalnego aktu, łącznie z ewentualnym aneksowaniem umów z NFZ.
#### Dobre praktyki wdrożeniowe dla opieki okołoporodowej w leczeniu szpitalnym
– Stawiaj na bezpieczeństwo i ciągłość: wyraźnie opisane kryteria przyjęcia, wykluczenia i eskalacji opieki to fundament odpowiedzialnej organizacji świadczeń.
– Standaryzuj ścieżkę pacjentki: od kwalifikacji po pielęgnację poporodową i wsparcie laktacyjne, z jasnymi punktami kontrolnymi i odpowiedzialnością personelu.
– Mierz i doskonal: wdrożenie prostych, ale miarodajnych wskaźników jakości oraz regularne przeglądy przypadków poprawia efektywność i bezpieczeństwo.
– Buduj ekosystem: współpraca z poradniami POZ, AOS, ośrodkami referencyjnymi i transportem medycznym realnie skraca czas do świadczenia i zmniejsza ryzyko.
#### Zastrzeżenia dotyczące danych i etapu prac legislacyjnych
Źródłowy komunikat ma charakter ogólny i na moment przygotowania tego materiału nie zawiera pełnych danych o finalnych zapisach, taryfach i terminach wejścia w życie. Część wniosków ma charakter ostrożnych rekomendacji menedżerskich opartych na standardowych praktykach wdrożeń w ochronie zdrowia. Ostateczne decyzje organizacyjne i finansowe należy podejmować po analizie opublikowanego rozporządzenia i dokumentów towarzyszących.
#### Podsumowanie: strategiczne przygotowanie placówki do rozszerzającej się opieki okołoporodowej
Projekt rozporządzenia otwiera realną perspektywę zwiększenia dostępności opieki okołoporodowej w powiatach deficytowych. Dla menedżerów to moment, by aktywnie włączyć się w konsultacje, przygotować scenariusze działania, zmapować partnerstwa i zabezpieczyć kluczowe zasoby (kadry, procedury, sprzęt, IT). Uzyskanie przewagi konkurencyjnej i zapewnienie wysokiej jakości opieki będzie możliwe dla tych podmiotów, które już dziś rozpoczną przygotowania, pozostając jednocześnie w zgodzie z finalnymi wymaganiami rozporządzenia.
Źródło: Ministerstwo Zdrowia – projekt do konsultacji: https://www.gov.pl/web/zdrowie/projekt-rozszerzajacy-dostepnosc-opieki-okoloporodowej-trafil-do-konsultacji