Przepisy dotyczące Ukraińców przedłużone, system uszczelniony. Ustawa dotyczy również lekarzy. Zmiany oznaczają nowe obowiązki dla placówek – w zakresie rozliczeń z NFZ, weryfikacji uprawnień pacjentów oraz zasad zatrudniania lekarzy z Ukrainy.
#### Przepisy dotyczące Ukraińców przedłużone – kontekst i zakres nowelizacji ustawy
Zgodnie z doniesieniami serwisu branżowego (źródło: Rynek Zdrowia), przyjęto nowelizację wydłużającą obowiązywanie kluczowych rozwiązań dotyczących obywateli Ukrainy oraz „uszczelniającą” system ich stosowania. Chodzi m.in. o zasady legalnego pobytu, dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz kontynuację szczególnych rozwiązań kadrowych dla medyków. W świetle dostępnych informacji nie podano jednak pełnego zestawu dat i liczb, dlatego menedżerowie powinni czekać na finalny tekst w Dzienniku Ustaw i komunikaty resortu zdrowia/NFZ.
Dla praktyki placówek istotne są trzy obszary:
– przedłużenie podstaw prawnych do udzielania świadczeń pacjentom z PESEL UKR,
– doprecyzowanie i zaostrzenie weryfikacji uprawnień (system „uszczelniony”),
– kontynuacja, ale także zaostrzenie, wyjątkowych ścieżek dopuszczania lekarzy z Ukrainy do pracy.
#### System uszczelniony – co zmienia ustawa w dokumentowaniu uprawnień Ukraińców
„Uszczelnienie” w kontekście świadczeń zdrowotnych zwykle oznacza precyzyjniejsze reguły potwierdzania statusu pacjenta oraz ograniczenie nadużyć. Na dziś, bez pełnego brzmienia przepisów, należy zakładać co najmniej:
– większe znaczenie formalnego statusu UKR (PESEL UKR) przy weryfikacji w eWUŚ i przy rozliczeniach z NFZ,
– doprecyzowanie zdarzeń powodujących utratę lub zawieszenie uprawnień (np. dłuższy wyjazd z Polski, zmiana tytułu do ubezpieczenia),
– możliwe dodatkowe obowiązki informacyjne po stronie pacjenta i świadczeniodawcy (np. oświadczenia, aktualizacja danych),
– ujednolicenie dokumentów potwierdzających prawo do świadczeń w sytuacjach niejednoznacznych.
Dla rejestracji i działów rozliczeń oznacza to konieczność skrupulatnego sprawdzania podstawy uprawnień, a w przypadku „czerwonego” statusu w eWUŚ – wdrożenie spójnej ścieżki postępowania (oświadczenia, weryfikacja PESEL UKR, ewentualne kierowanie do odpłatności, gdy brak podstawy). Warto odświeżyć instrukcje dla rejestratorek i personelu front desk, aby decyzje były zgodne z nowymi wymogami, ale zarazem niedyskryminujące.
#### Ustawa dotyczy również lekarzy – zasady zatrudniania lekarzy z Ukrainy
Zgodnie z doniesieniami, zmiany obejmują także lekarzy i lekarki z Ukrainy, którzy korzystali z uproszczonych trybów dopuszczenia do wykonywania zawodu w Polsce (zgody warunkowe, ograniczony zakres, praca pod nadzorem). Nowelizacja ma te rozwiązania przedłużyć, jednocześnie je „uszczelniając”. W praktyce może to oznaczać:
– doprecyzowanie wymagań kwalifikacyjnych i językowych,
– wzmocnienie nadzoru merytorycznego nad wykonywaniem zawodu,
– dokładniejsze określenie miejsca, zakresu i warunków udzielania świadczeń,
– większą odpowiedzialność pracodawcy za organizację nadzoru oraz bezpieczeństwo pacjenta.
Ponieważ oficjalne brzmienie przepisów nie jest w pełni dostępne, placówki powinny przygotować audyt zatrudnienia lekarzy z uprawnieniami warunkowymi i być gotowe do szybkiego dostosowania umów oraz procedur.
#### Lekarze i uprawnienia – możliwe wymogi: nadzór, język polski, zakres czynności
W modelu „uszczelnionym” kluczowe będą trzy filary:
– Nadzór i bezpieczeństwo: formalne wyznaczenie opiekuna (lekarza z pełnym PWZ), opis metody nadzoru (na miejscu/telekonsultacja), dokumentowanie superwizji, ograniczenie samodzielnych dyżurów u osób na czasowym/warunkowym prawie wykonywania zawodu.
– Język i komunikacja: udokumentowanie znajomości języka polskiego w stopniu zapewniającym bezpieczeństwo (certyfikat, ocena wewnętrzna, program doskonalenia), zwłaszcza w obszarach ryzyka (SOR, anestezjologia, procedury inwazyjne).
– Zakres czynności: jednoznaczne określenie kompetencji i procedur dozwolonych dla lekarza na zgodzie warunkowej, zgodnie z decyzją organu i regulaminem organizacyjnym podmiotu.
Doprecyzowanie tych elementów w dokumentacji wewnętrznej pomoże uniknąć zarzutów naruszenia przepisów po wejściu w życie nowelizacji.
#### Wpływ ustawy na rozliczenia z NFZ, eWUŚ i dokumentację medyczną
– eWUŚ i PESEL UKR: większe znaczenie bieżącej weryfikacji statusu. Rejestracja powinna odnotowywać podstawę uprawnień pacjenta (PESEL UKR, inny tytuł do świadczeń, oświadczenie). Przy niezgodnościach – gromadzenie dowodów (kopia dokumentu, oświadczenie).
– Rozliczenia świadczeń: prawdopodobne doprecyzowanie katalogu świadczeń finansowanych na podstawie przepisów dotyczących obywateli Ukrainy oraz zasad ich wykazywania w raportach. Zalecana ścisła zgodność kodów i oznaczeń świadczeń oraz systematyczna autokontrola przed wysyłką do NFZ.
– Dokumentacja medyczna: uwydatnienie zgód i informacji przekazywanych pacjentowi w języku dla niego zrozumiałym; dobra praktyka to wersje dwujęzyczne kluczowych formularzy, przy jednoczesnym zachowaniu polskiej wersji jako podstawowej.
Bez oficjalnych komunikatów NFZ trudno przesądzać o szczegółach raportowania – należy monitorować zarządzenia Prezesa NFZ i komunikaty OW NFZ.
#### Obowiązki pracodawców medycznych po nowelizacji ustawy – compliance i HR
– Audyt personalny lekarzy z Ukrainy: zweryfikowanie ważności decyzji, zakresu i miejsca udzielania świadczeń, przypisania opiekunów oraz zgodności grafików z warunkami decyzji.
– Aktualizacja umów i regulaminów: doprecyzowanie klauzul dot. nadzoru, języka, odpowiedzialności, ubezpieczenia OC i zgłaszania zdarzeń niepożądanych.
– Szkolenia: dla kadry zarządzającej, lekarzy-opiekunów oraz rejestracji – o nowych zasadach, antydyskryminacyjnie, z naciskiem na bezpieczeństwo pacjenta i zgodność z prawem.
– Komunikacja wewnętrzna: jasne instrukcje „co robić, gdy eWUŚ czerwony?”, „jak weryfikować PESEL UKR?”, „kiedy wymagać oświadczenia?”.
– Ochrona danych: prawidłowa podstawa przetwarzania danych dot. statusu cudzoziemca i dokumentów pobytowych (RODO), minimalizacja zakresu danych i bezpieczne przechowywanie.
#### Ryzyka prawne i operacyjne dla placówek medycznych
– Ryzyko finansowe: zakwestionowanie refundacji przez NFZ z powodu braku właściwej podstawy uprawnień lub błędów w raportowaniu.
– Ryzyko zawodowe: podważenie legalności pracy lekarza na warunkowym prawie, jeśli przekroczony został zakres, miejsce lub brakowało nadzoru.
– Ryzyko organizacyjne: przeciążenie rejestracji i działów rozliczeń przy zmianach w weryfikacji uprawnień; konieczność dostosowania systemów informatycznych.
– Ryzyko reputacyjne: skargi pacjentów na odmowę przyjęcia z powodu niejednoznacznej interpretacji nowych przepisów.
Zarządzanie tym ryzykiem wymaga proaktywnych działań: procedur, szkoleń, audytów i kontaktu z prawnikiem.
#### Dlaczego to ważne dla placówek
– Stabilność rozliczeń: przedłużenie przepisów daje ciągłość przyjmowania i rozliczania świadczeń dla obywateli Ukrainy, ale „uszczelnienie” wymaga większej dyscypliny dokumentacyjnej.
– Bezpieczeństwo prawne: doprecyzowanie zasad zatrudniania lekarzy z Ukrainy chroni placówki przed sankcjami i sporami, jeśli wdrożą one odpowiednie mechanizmy nadzoru i oceny kompetencji.
– Ciągłość kadrowa: możliwość dalszego zatrudniania lekarzy z Ukrainy jest istotna dla utrzymania dostępności świadczeń, zwłaszcza w regionach deficytowych – ale wymaga inwestycji w mentoring i język.
– Jakość i bezpieczeństwo pacjenta: lepsza weryfikacja uprawnień i standardów pracy ogranicza ryzyko kliniczne i prawne.
#### Co zrobić teraz (checklista)
– Sprawdź źródła:
– Śledź publikację ustawy w Dzienniku Ustaw i komunikaty MZ/NFZ/OW NFZ.
– Zaktualizuj procedury po ukazaniu się oficjalnych wytycznych.
– Uporządkuj weryfikację uprawnień pacjentów:
– Przejrzyj instrukcje rejestracji dot. eWUŚ, PESEL UKR i oświadczeń.
– Wprowadź listę kontrolną dokumentów i scenariusze postępowania przy statusie „czerwonym”.
– Zapewnij wzory dwujęzycznych formularzy zgód i oświadczeń (polski/ukraiński).
– Zrób audyt zatrudnienia lekarzy z Ukrainy:
– Zweryfikuj ważność decyzji, zakres i miejsce świadczeń, przypisanie opiekuna.
– Oceń dokumenty potwierdzające kompetencje i znajomość języka; zaplanuj uzupełnienia.
– Dostosuj umowy i grafiki do wymogów nadzoru (brak samotnych dyżurów, jeśli zabronione).
– Wzmocnij nadzór i dokumentację:
– Wyznacz i przeszkol opiekunów merytorycznych; ureguluj zakres ich obowiązków.
– Wprowadź rejestr superwizji oraz okresowe oceny pracy lekarzy na zgodach warunkowych.
– Przygotuj IT i rozliczenia:
– Skonsultuj z dostawcą HIS/EDM oznaczanie pacjentów z PESEL UKR i automatyczne podpinki dokumentów uprawniających.
– Zweryfikuj mapowanie kodów i oznaczeń NFZ dla tej grupy świadczeń.
– Szkolenia i komunikacja:
– Przeprowadź krótkie szkolenia dla rejestracji, personelu medycznego i działu rozliczeń.
– Przygotuj Q&A dla pracowników, by ujednolicić praktykę.
– Zarządzanie ryzykiem:
– Ustal procedurę eskalacji przypadków wątpliwych do działu prawnego/koordynatora NFZ.
– Zaktualizuj polisę OC (zakres i suma) oraz procedurę zgłaszania zdarzeń niepożądanych.
– Monitoruj zmiany:
– Wyznacz osobę odpowiedzialną za monitoring legislacji i kontakt z OW NFZ.
– Co miesiąc raportuj do zarządu status wdrożenia i ryzyka.
#### Podsumowanie i rekomendacje
Nowelizacja przedłuża obowiązywanie kluczowych rozwiązań dla obywateli Ukrainy i jednocześnie „uszczelnia” mechanizmy weryfikacji uprawnień oraz zasady zatrudniania lekarzy. Dla placówek to sygnał do natychmiastowego przeglądu procedur rejestracji, rozliczeń i HR. Do czasu publikacji oficjalnych wytycznych należy działać ostrożnie: dokumentować podstawy uprawnień, dbać o formalny nadzór nad lekarzami na zgodach warunkowych i przygotować personel na zmiany.
Źródło: https://www.rynekzdrowia.pl/Prawo/Przepisy-dotyczace-Ukraincow-przedluzone-system-uszczelniony-Ustawa-dotyczy-rowniez-lekarzy,275644,2.html
Uwaga: z uwagi na brak pełnych danych liczbowych i ostatecznego brzmienia ustawy, powyższe wnioski mają charakter operacyjnych rekomendacji i mogą wymagać korekty po publikacji przepisów wykonawczych oraz komunikatów NFZ.