Stawki za podstawowe badania TK i MR w dół, a za opisy w górę. „Ceny z kosmosu”, kolejki rosną

Stawki za podstawowe badania TK i MR w dół, a za opisy w górę. „Ceny z kosmosu”, kolejki rosną.

#### Stawki za podstawowe badania TK i MR a rynek opisów – co faktycznie się zmienia
Z branżowych doniesień wynika, że placówki obserwują spadek stawek rozliczeniowych za podstawowe badania tomografii komputerowej (TK) i rezonansu magnetycznego (MR), przy jednoczesnym wzroście kosztów opisu badań, zwłaszcza zlecanych na zewnątrz (teleradiologia). Efekt? Coraz trudniej zbilansować ekonomicznie pracownie obrazowe, a wydłużające się czasy oczekiwania potęgują presję na kadrę i infrastrukturę. W publicznie dostępnych materiałach nie ma jeszcze pełnych, ustandaryzowanych danych dla całego kraju – sytuacja może się różnić między województwami oraz typami placówek i kontraktów – jednak kierunek zmian sygnalizowany przez rynek jest spójny: rośnie dysproporcja między wyceną wykonania badania a kosztem jego profesjonalnego opisu.

#### Ekonomika świadczeń TK i MR: koszty stałe, koszty zmienne i marża na opisie
Wykonanie badania TK/MR generuje wysokie koszty stałe (amortyzacja i serwis aparatu, chłodzenie, energia, powierzchnia, informatyka RIS/PACS) oraz istotne koszty zmienne (materiały eksploatacyjne, kontrasty, zabezpieczenie anestezjologiczne w wybranych przypadkach, personel techniczny). Sam opis badania to odrębny proces – wymaga pracy specjalisty radiologa, dostępu do pełnej dokumentacji klinicznej i czasu na korelację z badaniami wcześniejszymi. Gdy stawki podstawowe za wykonanie badania spadają, a rynek wycen opisów rośnie, pęka dotychczasowy model krzyżowego bilansowania. Dla menedżera oznacza to, że każda minuta czasu aparatów i radiologów musi być lepiej uzasadniona biznesowo, inaczej rentowność pracowni szybko stanie się ujemna.

#### „Ceny z kosmosu” za opisy TK i MR: presja płacowa i rynek teleradiologii
Sformułowanie „ceny z kosmosu” pojawia się dziś w rozmowach z placówkami, które korzystają z podwykonawców opisów. Przy niedoborach radiologów, większej liczbie badań pilnych i stale rosnących oczekiwaniach co do jakości oraz terminowości, wykonawcy opisów windowali stawki, szczególnie za opisy dyżurowe, pilne i wysoko specjalistyczne (np. neuroradiologia, naczynia, onkologia). Teleradiologia wciąż jest kluczowym buforem pojemności, ale wymaga twardych umów SLA (czasy TAT, dostępność, procedury eskalacji) i stałego nadzoru jakości. W przeciwnym razie ryzyko kliniczne i finansowe natychmiast rośnie.

#### Kolejki rosną: przepustowość pracowni TK i MR pod presją
Spadek wyceny podstawowych badań działa demotywująco na rozszerzanie godzin pracy pracowni, a wyższe koszty opisów ograniczają zdolność do szybkiego zwiększania mocy przerobowych. Kolejki wydłużają się szczególnie tam, gdzie:
– kontrakty NFZ są napięte i brakuje elastyczności aneksowania,
– rośnie udział badań pilnych (SOR, onkologia), które „wypychają” pacjentów planowych,
– placówki nie mają rezerw kadrowych wśród radiologów i techników obrazowania,
– infrastruktura informatyczna nie wspiera efektywnego triażu i automatyzacji obiegu zleceń.
Bez aktywnego zarządzania miksami badań i przepustowością, czasy oczekiwania będą dalej rosły, co zwiększy ryzyko rezygnacji pacjentów i spadek satysfakcji z usług.

#### Ryzyko jakości i bezpieczeństwa: krótsze protokoły, powtórki, odpowiedzialność prawna
W sytuacji presji kosztowej pojawia się pokusa skracania protokołów lub ograniczania sekwencji. Każda taka zmiana musi być jednak klinicznie uzasadniona i zatwierdzona przez kierownika pracowni, bo:
– zbyt agresywne skrócenie protokołu zwiększa ryzyko niedodiagnozowania,
– wyższy odsetek badań nieczytelnych oznacza kosztowne powtórki i dodatkową ekspozycję na promieniowanie (TK) lub wydłuża ścieżkę diagnostyczną (MR),
– błędy opisowe skutkują reklamacjami świadczeń, sporami z płatnikiem i odpowiedzialnością cywilną.
Kluczowe są standardy raportowania, regularne audyty losowe oraz ścisła współpraca z klinicystami.

#### Konsekwencje dla kontraktów z NFZ i przychodów komercyjnych
Spadek stawek za wykonywanie badań przy wyższych kosztach opisów może zaburzać realizację planów kontraktów ambulatoryjnych i szpitalnych. W wielu podmiotach narasta napięcie między:
– utrzymaniem dostępności świadczeń w ryczałcie/kontrakcie,
– a koniecznością przesunięcia części mocy do segmentu komercyjnego (aby utrzymać płynność).
Menedżerowie powinni analizować, czy struktura świadczeń (udział badań podstawowych vs. bardziej złożonych) oraz harmonogram pracy zapewniają minimum rentowności i zgodność z umową. Warto też rozważyć rozmowy z oddziałami NFZ o aneksach, zmianie limitów lub pilotażach poprawiających dostępność – tym bardziej, że brak pełnych danych ogólnopolskich utrudnia płatnikowi ocenę lokalnych konsekwencji.

#### Organizacja pracy: jak zbilansować budżet i skrócić kolejki TK i MR
Są trzy filary poprawy: planowanie mocy, standaryzacja protokołów i precyzyjny triaż.
– Planowanie mocy: rozszerzenie godzin pracy w dni o największym popycie, „bloki tematyczne” (np. neuroradiologia rano, onkologia po południu), lepsze zarządzanie nieobecnościami i buforami na pilne wstawki.
– Standaryzacja protokołów: zdefiniowane profile badań dla najczęstszych wskazań, zgodne z wytycznymi towarzystw naukowych; protokoły przyspieszone tylko tam, gdzie jakość jest zachowana.
– Triaż: kwalifikacja pilności na podstawie wskazań klinicznych, integracja RIS z e-skierowaniem i danymi z SOR/oddziałów, automatyczne sloty „fast track” dla onkologii i stanów ostrych.
Dobrze zaprojektowany obieg informacyjny skraca TAT i zmniejsza odsetek powtórzeń.

#### Technologia w opisach TK i MR: RIS/PACS, rozpoznawanie mowy i AI
Informatyka to najszybsza dźwignia produktywności:
– RIS/PACS z szablonami opisów i słownikami: przyspiesza dokumentowanie, poprawia spójność i kompletność.
– Rozpoznawanie mowy i edycja głosowa: skraca czas tworzenia opisu, zwłaszcza przy raportach złożonych.
– Wsparcie AI: triaż incydentów (krwotok śródczaszkowy, zatorowość płucna, złamania kręgosłupa), automatyczne pomiary i wstępne wnioski – pod nadzorem radiologa. W wielu placówkach wdrożenia pilotażowe poprawiają TAT i ułatwiają priorytetyzację.
– Integracja z EHR i porównywanie badań: szybki dostęp do badań poprzednich redukuje czas opisu i ryzyko przeoczeń.
Inwestycje w oprogramowanie często zwracają się szybciej niż modernizacje sprzętu ciężkiego.

#### Zarządzanie podwykonawstwem opisów: ceny, SLA i nadzór jakości
Jeśli placówka korzysta z teleradiologii, kluczowe są:
– wieloźródłowe umowy (redukcja ryzyka „single vendor”),
– jasne SLA: TAT dla trybów pilnych i planowych, dostępność specjalistów (neuroradiologia, onkologia, naczynia),
– modele cenowe z widełkami zależnymi od wolumenów i pory dnia,
– audyty losowe i feedback kliniczny (wskaźniki jakości, odsetek korekt).
Transparentna współpraca obniża koszty jednostkowe i poprawia jakość.

#### Kadry: retencja radiologów i techników a stabilność pracowni
Deficyt radiologów nie zniknie szybko. Placówki wygrywają rynkowo dzięki:
– elastycznym grafikom (dyżury hybrydowe, telepraca przy opisach planowych),
– ścieżkom rozwoju (subspecjalizacje, szkolenia, udział w audytach i projektach AI),
– wsparciu asystenckiemu i automatyzacji (mniej „klikania”, więcej pracy merytorycznej),
– kulturze jakości (mniej presji „ilościowej”, jasne standardy i konsultacje międzyoddziałowe).

#### Dlaczego to ważne dla placówek
– Zyskowność: spadek stawek za wykonanie badań przy rosnącym koszcie opisów szybko „zjada” marżę. Bez korekt organizacyjnych i płatniczych pracownia zaczyna generować straty.
– Reputacja i jakość: rosnące kolejki i pośpiech to więcej skarg, ryzyko błędów i reklamacji. To bezpośrednio przekłada się na zaufanie pacjentów i partnerów klinicznych.
– Zgodność i ryzyko prawne: presja kosztowa sprzyja skrótom. Standardy i audyty są tarczą przed roszczeniami.
– Konkurencyjność: placówki, które szybciej zoptymalizują RIS/PACS, opisy i triaż, zdobędą przewagę w kontraktowaniu i segmentach komercyjnych.
– Strategia długoterminowa: TK/MR to „kręgosłup” nowoczesnej diagnostyki. Decyzje podjęte dziś (umowy, protokoły, kadry, IT) będą kształtować dostępność i jakość przez lata.

#### Co zrobić teraz (checklista)
– Zweryfikuj rentowność per procedura TK/MR (bez i z kontrastem, angiograficzne, pilne vs planowe) – aktualne koszty vs stawki.
– Przeprowadź przetarg/negocjacje na opisy: co najmniej dwóch podwykonawców, SLA, widełki cenowe, kary umowne za TAT.
– Zaktualizuj protokoły: standaryzacja pod wskazania kliniczne, przegląd z kierownikiem radiologii, dokumentacja uzasadnień zmian.
– Wprowadź triaż: reguły pilności w RIS, sloty „fast track” dla onkologii i SOR, integracja z e-skierowaniami.
– Ustaw KPI i pulpit: TAT opisu (pilne/planowe), odsetek powtórek, średnie czasy kolejek, no‑show, koszt opisu/badanie.
– Wdroż/rozszerz rozpoznawanie mowy i szablony opisów; przeszkol zespół.
– Rozważ pilotaż AI do triażu krytycznych znalezisk i pomiarów, z monitoringiem wpływu na TAT i jakość.
– Przeplanuj grafik: dodatkowe sesje w dniach szczytu, mikrobuffory na wstawki pilne, optymalizacja przerw serwisowych.
– Zmniejsz no‑show: przypomnienia SMS, łatwy mechanizm odwołań, lista rezerwowa i szybkie „dosypywanie” pacjentów.
– Uporządkuj dokumentację dla NFZ: zgodność sprawozdawczości, kompletność danych w RIS, walidacja kodowania.
– Przygotuj pismo do oddziału NFZ: analiza wpływu zmian na dostępność, propozycje aneksu/limitów, scenariusze jakościowe.
– Skontroluj koszty energii i chłodzenia: taryfy, harmonogramy pracy aparatu, przeglądy efektywności.
– Zabezpiecz łańcuch dostaw materiałów: kontrasty, akcesoria, serwis – alternatywni dostawcy, zapasy krytyczne.
– Wzmocnij retencję kadr: elastyczne grafiki, ścieżki subspecjalizacji, system konsultacji, programy jakości.
– Zaplanuj audyty losowe opisów i cykliczne M&M (morbidity & mortality) dla trudnych przypadków.
– Komunikuj pacjentom realne czasy oczekiwania i kanały zapisu; publikuj wskaźniki dostępności.
– Przeprowadź benchmark z regionem: stawki opisów, TAT, kolejki; zidentyfikuj „luki” konkurencyjne.
– Opracuj trzy scenariusze budżetowe (konserwatywny, bazowy, ambitny) i plan działań na wypadek dalszych zmian stawek.

#### Ostrożność interpretacyjna i źródło informacji
Opisana sytuacja opiera się na doniesieniach rynkowych i sygnałach z placówek. Brakuje jednolitych, pełnych danych obejmujących wszystkie województwa i typy świadczeniodawców, a szczegółowe stawki mogą różnić się w zależności od kontraktów i profilu działalności. Decyzje zarządcze warto poprzeć własną analizą rentowności i lokalnym benchmarkingiem.
Źródło tematu: https://www.rynekzdrowia.pl/Finanse-i-zarzadzanie/Stawki-za-podstawowe-badania-TK-i-MR-w-dol-a-za-opisy-w-gore-Ceny-z-kosmosu-kolejki-rosna,276622,1.html

Podsumowanie dla menedżera: kierunek zmian jest niekorzystny dla prostych badań TK/MR, a rynek opisów drożeje. Reakcja powinna być szybka i systemowa: renegocjacje umów, standaryzacja, technologia, triaż i przejrzyste KPI. To jedyna droga, by utrzymać jakość i dostępność przy akceptowalnych kosztach.