W lipcu 2025 roku, polskie Ministerstwo Zdrowia wprowadziło przełomowe zmiany w strategii profilaktyki raka szyjki macicy. Nowym elementem jest badanie na obecność wirusa brodawczaka ludzkiego o wysokim ryzyku onkogennym (HPV HR), powiązanego z powstawaniem nie tylko raka szyjki macicy, ale również nowotworów głowy i szyi.
Minister zdrowia, Izabela Leszczyna, podkreśliła, że test HPV HR, finansowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ), ma kluczowe znaczenie dla profilaktyki raka szyjki macicy. Uzupełnia on strategię profilaktyki pierwotnej, która obejmuje szczepienia przeciwko HPV dla dziewcząt i chłopców między 9. a 14. rokiem życia, mające na celu zapobieganie rozwoju nowotworów wywołanych przez ten wirus.
Zmiany w programie profilaktyki nie ograniczają się do wprowadzenia nowego testu. Prof. Andrzej Nowakowski, kierownik Poradni Profilaktyki Raka Szyjki Macicy Narodowego Instytutu Onkologii, zwrócił uwagę na zmiany w częstotliwości wykonywania badań. W wyniku wprowadzenia testu HPV, który ma ogromną wartość diagnostyczną, interwał czasowy między kolejnymi badaniami wydłuża się do pięciu lat.
Pacjentki mogą skorzystać z nowego badania bez konieczności posiadania skierowania, wystarczy zgłoszenie się do jednej z prawie 2700 placówek w całej Polsce, które mają uprawnienia do realizacji Programu Profilaktyki Raka Szyjki Macicy. Program jest skierowany do kobiet w wieku 25-64 lata.
Nowy schemat profilaktyki zakłada wykonanie testu HPV HR z genotypowaniem, który wykrywa DNA lub RNA wirusa HPV o wysokim ryzyku onkogennym w wymazie z szyjki macicy. Wprowadzenie tego testu jest częścią zmiany paradygmatu w podejściu do zdrowia, z medycyny naprawczej na profilaktykę.
Badania HPV HR oraz cytologia na podłożu płynnym (LBC) są powszechnie stosowane w wielu krajach na świecie jako elementy nowoczesnych programów profilaktyki raka szyjki macicy. Są one rekomendowane przez Światową Organizację Zdrowia i Unię Europejską.
Program realizowany jest pod nadzorem Ministerstwa Zdrowia, finansowany przez NFZ, a za jego wdrożenie odpowiedzialny jest Narodowy Instytut Onkologii. Jest to krok milowy w realizacji Narodowej Strategii Onkologicznej, a także ogromny postęp w profilaktyce onkologicznej w Polsce.
Przed wprowadzeniem testu HPV HR do programu profilaktyki, w latach 2019-2023 przeprowadzono pilotaż, w którym wzięło udział blisko 34 tysiące kobiet.
Podsumowując, wprowadzenie testu HPV HR i cytologii na podłożu płynnym oznacza znaczny postęp w profilaktyce raka szyjki macicy w Polsce. Nowe podejście skupia się na profilaktyce i wykorzystuje najnowsze technologie, co przekłada się na korzyści dla zdrowia i życia tysięcy polskich kobiet.